1619 - Bruma: Chimonopaegnion

 

Bruma: Chimonopaegnion, de laudibus hiemis ut ea potissimum apud Belgas

Winters vermaak. Lofzang op de winter zoals die er bij de Belgen uitziet.

1619

Titelbeschrijving:

Erycius Puteanus. Commentaar van Valerius Andreas. München, 1619.

8vo; 120 x 174 mm; p. 10, 44, (2). Illustraties van Raphael Sadeler

Deze publicatie (1619) werd voorafgegaan door een versie uit 1615, gedrukt in Leuven, zonder illustraties.

Moderne herdruk door Pranava Books (2018; 2019)

Illustraties: 

9 illustraties, inclusief titelpagina en vignet op de laatste pagina.

Titelpagina: met o.a. schaats, ijshaak, visnet en elger; mensen bij een vuurtest; winterse tekens van de dierenriem.

p. 9: schaatsenrijders bij een brug;

p. 27: hiemante caelo (winterhemel);

p. 29: vier voetgangers die de vier stadia van het leven uitbeelden; de laatste figuur passeert een vuurtest;

p. 31: Brumae typus - een urn met afbeeldingen van winterse symbolen;

p. 40: een interieur met drinkende mensen, een bordurende vrouw en een spelend kind;

p. 51: His flumina calcantur - een paar schaatsen met doorgedraaide krul en omgeslagen hakijzer;

p. 52: Sic hieme navigatur - een jongeman op een prikslee;

p. [55]: vignet met schildpad en de naam Raphael Sadeler, bevat geen ijsvermaak.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Inhoud:

Vanaf p. 21, versregel 268, beschrijving van wintervermaken als het ijsblokken (een soort curling), tollen, kolven, schaatsen, sleeën en gevechten op sleetjes.

Vanaf p. 25 de Breves Notae, commentaar van Valerius Andreus, onder andere op een literaire brief uit 1534 over het schaatsenrijden van Hadrianus Marius aan zijn broer Janus Secundus. Op p. 45 worden Scaetzen, Schaverdynen en Schrikschoen genoemd, woorden voor schaatsen waarvoor in het Latijn geen letterlijke vertaling bestond.

Opmerking:

In de uitgave van 1619 ontbreken tien verzen (341-350) over amoureuze avonturen op het ijs. 

De Landtsheer vermeldt dat op p. 92.

Digitaal:

Google books. Zoek op: bruma puteanus. Geraadpleegd op 16 april 2020.

Literatuur:

Jeanine de Landtsheer, IJspret: Justus Lipsius en de andere Humanisten uit de Nederlanden, De zeventiende eeuw 15 (1999) nr.1, p. 92-97, gaat uitvoerig in op de inhoud van onder meer de Chimonopaegnion.