Puntschaats

Oorsprong

Het model Archetype schaats was aan de voorzijde nog vrij hoekig, waardoor oneffenheden op het ijs waarschijnlijk niet gemakkelijk genomen konden worden. Om dit te voorkomen liet men aan de voorzijde het ijzer iets langer doorlopen en werd het ijzer schuin naar boven gericht. De schaats is te zien op schilderijen van onder andere Hiëronymus Bosch ( De verzoeking van de heilige Antonius, 1490-1500) en Pieter Breughel de Oude (IJsvermaak voor de St. Jorispoort te Antwerpen, 1553).

Aangezien de constructie van de schaats het schaatsen vergemakkelijkte en kunstenaars de schaats in hun werk gebruikten kan worden aangenomen dat dit model al vrij algemeen beschikbaar was; te meer omdat op de schilderijen van Bosch groepen schaatsenrijders te zien zijn.

Omschrijving

De puntschaats heeft aan de voorzijde een verlengde schenkel die schuin naar voren steekt. De dikte van het ijzer is gelijk aan die van het Archetype. De voetstapel loopt met de schenkel schuin mee naar de punt, terwijl de schenkel zelf nog iets uitsteekt. De toon is iets lager dan het uiteinde van de schenkel geplaatst zodat er sprake is van een kleine kale punt, als begin van een hals.

In de loop van de 16e eeuw wordt de punt geleidelijk iets langer. Er zijn in het houtje drie, vier, soms vijf doorgangen aangebracht voor de bevestiging van leertjes of touwtjes. Het ijzer ligt in het houtje. Of er schroeven of boutjes worden gebruikt om het houtje aan het ijzer te verbinden is niet duidelijk. Het is mogelijk dat het ijzer aan de achterzijde van de schaats nog om het houtje is gebogen. Het houtje is in de lengterichting recht van vorm.

Het ijzer en het houtje lopen beide door tot het einde van de hak. Schaatsen met krullen of andere versieringen aan het ijzer of het hout worden nog niet aangetroffen.

Te oordelen naar de lengte van de schenkel is de schaats meer geschikt om op stadsgrachten en vijvers te rijden dan er grote afstanden mee af te leggen.

Bekijk de puntschaats in de tijdlijn Modelontwikkeling van de schaats

Bron

Van Glis tot Klapschaats (Wiebe Blauw), 2001