Elfstedentocht 1940, uitgereden door 28 schaatsers

30 januari 1940

Auteur Ron Couwenhoven

In de Elfstedentocht 1940 slaagden slechts 27 rijders er in Leeuwarden te bereiken. Om zeven uur ’s avonds werd de tocht bij Vrouwbuurstermolen gestaakt en de controle in Dokkum gesloten, omdat de baan op de Dokkumer Ee volledig was dicht gestoven en onbegaanbaar geworden door de sneeuw. Ook de Finkummervaart voor Vrouwbuurt was onder de sneeuw bedolven.

Alle rijders die Vrouwbuurt hadden bereikt werden geacht de tocht te hebben volbracht, hoewel zij slechts 150 kilometer hadden gereden.
Op 6 februari werd in de Leeuwarder Courant een lijst van tochtrijders gepubliceerd, die Leeuwarden hadden bereikt. Ook werden een aantal rijders geregistreerd die tot Vrouwbuurt waren gekomen.

De lijst was nog niet compleet. Dat kwam doordat een aantal rijders in Leeuwarden verzuimden hun controlekaart in te leveren of nadien aan het bestuur van de Elfstedenvereniging te zenden. Uiteraard kwam dat doordat veel rijders in de veronderstelling leefden dat zij de tocht niet hadden volbracht en dus geen recht hadden op een Elfstedenkruisje.

Volgens deelnemer Jan Kaay, een persfotograaf uit Katwijk, die in 1947 het boek ‘Langs Elfsteden’ schreef , waren tien deelnemers gestrand tussen Bartlehiem en Dokkum, bereikten 80 rijders Dokkum, 650 Vrouwbuurtstermolen, en kwamen er 175 rijders aan in Wier en de dorpen tot Bartlehiem. Al deze rijders werden geacht de tocht volbracht te hebben. In totaal zijn dit 915 rijders plus de 28, die  Leeuwarden bereikten, maakt dat een totaal van 943 rijders, die het kruisje ontvingen. Dit totaal wijkt af van het officiële cijfer, dat na een jaar (!) door het centraal bestuur van de Elfstedenvereniging bekend werd gemaakt. Het aantal verzonden Elfstedenkruisjes bleek toen 927 te zijn.
Twee rijders waren inmiddels niet meer in leven. Zij waren in de mei-dagen, toen ook in Nederland de oorlog uitbrak, gesneuveld.

Karst Leemburg, de winnaar van 1929, haalde Dokkum, waar hij niet verder mocht. Hij werd met een groot aantal anderen met drie autobussen opgehaald. Twee bussen raakten vast in de sneeuw, waardoor de Elfstedenrijders de nacht in de omgeving van Dokkum bij gastvrije gezinnen moesten doorbrengen. De bus van Leemburg haalde wel Leeuwarden, maar de tocht duurde liefst drie uur. Enkele keren moesten de Elfstedenrijders er uit om te helpen de bus uit sneeuwduinen te bevrijden.

In Franeker werden bovendien nog 175 rijders geregistreerd, die daarna niet verder meer mochten en de zogenaamde Elfstedenmedaille ontvingen. Dit was een kruisje zonder de bekende ‘vleugels’.

In de publicatie van de Leeuwarder Courant van 6 februari werden overigens slechts dertien  rijders geregistreerd die de finishlijn in de Friese hoofdstad hadden gehaald. Elfsteden-onderzoeker Johannes Lolkama vond de andere veertien er jaren later bij. Van Dick Oosterbaan uit Rotterdam werd in 2021 de stempelkaart gevonden. Hij had er ook alle stempels op staan

 

 

De lijst ziet er als volgt uit:

Leeuwarder Courant 6 februari 1940
Tochtrijders die Leeuwarden haalden                       Aankomsttijd
Simon Wiersma – Poppingawier                                18.18 uur

Willem Heeringa – Gauw                                           18.18 uur

H.J. Kooistra – Warga                                                19.08 uur

J.H. Kooistra – Warga                                                19.08 uur

Sjoerdje Faber – Warga (de enige vrouw)                   19.08 uur

P. Dijkstra – Leeuwarden

P.K. Jellema – Gauw

W. Huizenga – Giekerk                                               19.50 uur

B. de Wreede – Lemmer

A. v.d. Ploeg – Lieve Vrouwenparochie

W. Boetje – Kornhorn                                                22.50 uur

D. Postmus – Opende (Gr)                                         22.50 uur

Jan Brouwer Euvelgunne (Gr)                                     23.00 uur
 

Lolkama-registratie
Tochtrijders die Leeuwarden haalden

S. Wiersma, Poppingawier

W. Heeringa, Gauw

Sjoerdje Faber, Warga

H.J. Kooistra, Warga

J.H. Kooistra, Warga

J. Lettinga, Lukkum

J. Bergema, Lekkum

P. Dijkstra, Leeuwarden

P.K. Jellema, Gauw

P. Leffertstra, Stobbegat

W.  Huizinga,, Giekerk

A. Hollander, Peins

J. v.d. Meulen, Akkerwoude

D. v.d. Meer, Akkerwoude

B. de Wreede, Lemmer

F. v.d. Werf, Franeker

A. v.d. Ploeg, Vrouwenparochie

J.F. Duursema, Grijspkerk

D.S. Clevering, Rottum (Gr)

H.J. Haack, Oldehove (Gr)

U. Beerda, Oenkerk

A. de Blauw, Kerkrade

D.H. Wijbenga, Kollumerpomp

J.H. Sybrandy, Den Haag

W. Boetje, Kornhorn

D. Postmus (Opende (Gr)

J. Brouwer, Euvelgunne (Gr)

Nieuwe namen
In 2021 bleek dat Dick Oosterbaan uit Rotterdam de volledige tocht ook had gereden. Zijn stempelkaart was bewaard door de familie.
Aankomsttijd Leeuwarden: 20.30 uur.

 

Registratie Leeuwarden Courant 6 februari 1940

Dokkum

Tocht
K. Homan – Overschild

Mej. F. Feenstra – Groningen

S. Feenstra – Groningen

M. de Vreeze – Joure

H. de Graaf - Joure

Wedstrijd
Sietze van der Zee – Sneek

Jelle Riemersma – Hengelo

W.Tj. Hepkema – Leiden

A. de Jong – Amsterdam

L. Bruinenburg – Haarlem

Karst Leemburg - Leeuwarden

 

Bartlehiem

Wedstrijd
G. Postma – Leeuwarden

C. Gras – Leeuwarden

B. Aardema – Wolvega

H. Werkhoven – Leeuwarden

W. Brandt (veldleger)

Ant. Dalhuysen – Leeuwarden

U.T. Stelma – Den Helder

Tocht
Lucas Vermooten – Balk

H. Brander – Jelsum

Jan Brouwer – Dokkum

IJ Veenland – Lippenhuizen

A. Blauw – Kortezwaag

W.T. Heshusius – Bilthoven

Rinze van der Schuil – Woudrichem

G. Goodijk – Marum (Gr)

J. Goodijk – Groningen

S. Goodijk – Mantgum

A. Goodijk - Sneek

 

De stempelkaarten van de deelnemers die in Bartlehiem van het ijs werden gehaald werden afgetekend door de burgemeester van Ferwerderadeel, zoals we zien op de kaart van Woudstra uit Hemrik.