Eerste kunstijsbanen Amsterdam

1880 - 1961

Auteur Ron Couwenhoven

De historie van de kunstijsbanen in Amsterdam gaat al ver terug. Al in december 1880 lag er kunstijs in de hoofdstad. Veel is er over deze baan naast het circus van Oscar Carré aan de Amstel niet bekend.

De eerste berichten verschenen op 9 december 1880 in het Algemeen Handelsblad. Er werd een advertentie geplaatst door de directie van de Kunst-ijs Schaatsenbaan;

'De ondernemers van de Kunst-ijs Schaatsenbaan zijn er met veel moeite en kosten inge-slaagd het Publiek van Amsterdam, ja van heel Nederland, met iets nieuws te verrassen.

Tot nu toe bestond de vloer eener schaatsenbaan meestal uit asfalt of iets dergelijks, waarop met rolschaatsen gereden werd.

Ondernemers evenwel zullen eene inrichting openen, waarvan de vloer bestaat uit Kunst­ijs, waarop met gewone ijsschaatsen gereden wordt. Veel werd er reeds over Schaatsen-banen, zowel hier als in het buitenland gesproken, maar eene dergelijke als bovenstaande bestaat tot nog toe nergens.

De ondernemers hebben zich beijverd de inrichting zoo prachtig mogelijk daar te stellen en hopen met een druk bezoek van het kunstminnend publiek vereerd te worden'.

Opmerkelijk is dat over deze eerste kunstijsbaan in Amsterdam - en Nederland - geen redactionele artikelen te vinden zijn, terwijl het toch uniek was. Alleen in de Tilburgsche Courant van 16 december stond een kort bericht over de aanleg van de ijsbaan. De baan werd vrijdag 24 december geopend en bleek - ook weer uit advertenties - 400 vierkante meter groot. De entree bedroeg 99 cent en liefhebbers konden op de baan schaatsen huren, maar mochten ook hun eigen schaatsen meenemen. Na de aankondiging van de opening, die op 20 december per advertentie in het Alge­meen Handelsblad en Het Nieuws van den Dag werd bekend gemaakt, werd er niets

meer over deze kunstijsbaan vernomen. Zelfs werd niet duidelijk of het om een overdekte of een ijsbaan in de open lucht ging. Gezien de afmetingen -40x 10 me­ter - en het feit dat de baan naast het Theater van Oscar Carré lag, was het onge­twijfeld een overdekte baan, want open plekken in de bebouwing langs de Amstel waren erop die plek niet meer in 1880.

Later werden nog enkele pogingen ondernomen een kunstijsbaan in de hoofdstad aan te leggen, In 1887 werden investeerders gezocht, maar kennelijk niet gevonden, en in 1891 - werden nog initiatieven genomen door de Amsterdamsche Sportclub om een kunstijsbaan aan te leggen, maar het kwam er nooit van.

Kunstijsbanen waren er in het buitenland overigens al lang. In 1840 kon in Enge­land al op de London Ice Floor geschaatst worden en in 1868 opende in New York de Covered Rink haar deuren.
 

De baan aan de Linneausstraat

In Amsterdam duurde het tot 24 november 1934 voor er weer op kunstijs ge­schaatst kon worden. Dit keer op een ijsvloer van 60 x 40 meter, die was aangelegd op de betonnen vloer van een gesloopte hal van de voormalige Oostergasfabriek in de Linneausstraat, waarin 1929 ook het eerste Sportfondsenbad van Nederland was geopend. Initia­tiefnemer was Han Bierenbroodspot die er ook voor gezorgd had dat het populaire zwembad er kwam. De wereldberoemde Noorse kunstschaatster Sonja Henie gaf bij de opening een demonstratie.

De baan bleef vier jaar in bedrijf. De koelmachines bleken niet opgewassen tegen de kwakkel winters met hun hoge temperaturen. Er waren daardoor steeds proble­men met de ijsvloer, waardoor het bezoek steeds verder terug liep. In 1938 redde Charles de Vilder de baan van een faillissement door met zijn firma Amsterdam­sche Ballast Maatschappij de schuldenlast over te nemen. Zo kwam hij in bezit van de koel­machines, die hij in 1940 liet over plaatsen naar de hal naast zijn Apollo Hotel aan de Stadionweg.

Daar verscheen de derde kunstijsbaan van Amsterdam. Dit keer overdekt. Net als op de baan aan de Linneausstraat werd er druk geoefend door hardrijders, hoewel de afmetingen eigenlijk te klein waren. Maar een startje kon je er wel maken en aan de bochtentechniek kon ook gewerkt worden. De derde Amsterdamse kunstijs­baan hield het vol tot 1949. Toen was het ook met de ijsbaan in de Apollo Hal ge­beurd en moest er tot 1961 gewacht worden voor de 400 meter lange ijsvloer van de Jaap Edenkunstijsbaan werd geopend.