IJswegencentrale Franekeradeel

1. Toertocht Franekeradeel (Fr04a)
2. Berlikum-Riedtocht (Fr04b)
3. Toertocht Achlum

Toertocht Franekeradeel (Fr04a)

Organisatie: IJWC Franekeradeel

De Toertocht Franekeradeel is een echte klassieker. De eerste editie in 1941 werd ‘Franeker Toeristentocht’ genoemd. Die tocht kende drie afstanden. De langste route moest wegens slecht ijs enigszins worden omgeleid. Alle routes gingen in zuidwaartse richting. De 100 km route reikte zelfs tot  Balk en de Fluessen. De tocht werd dan ook aangekondigd als 'een sportieve schaatstocht door de Zuidwesthoek van het mooie Friese winterlandschap'.

De tweede editie in 1942 was wederom een succes. 736 Deelnemers volbrachten de100 km-tocht, waaronder de 75-jarige Jan Dijkstra uit Franeker. Hij overtrof zijn prestatie van het voorafgaande jaar; toen hij ‘slechts’ de 65 km reed. Er waren klachten over de stempelpost in Kimswerd. Daar moesten de rijders niet alleen van het ijs om een stempel in het café te halen. Nee, men moest zelfs de trap op omdat de stempelpost in de bovenzaal was ondergebracht. Het bezorgde deze tweede tocht de bijnaam 'bergtocht'.

De derde editie was aanvankelijk uitgeschreven voor Tweede Kerstdag 1946, maar moest wegens snel invallende dooi worden afgelast. Pas acht jaar later kon de tocht weer verreden worden. Op dinsdag 2 februari 1954 kregen de rijders te maken met lage temperaturen en een harde wind, waarmee tegelijkertijd het lage aantal deelnemers is verklaard. Vier dagen later - op zaterdag 6 februari - werd samen met de IJsclub ‘Franeker’ een oriëntatierit georganiseerd. Hieraan was ook een wedstrijd verbonden van 60 km.

De vierde editie in 1956 kende ook een wedstrijd, maar nu van 85 km. De vijfde tocht in 1961 werd bij dooiweer en in de regen afgelegd. Toen Marten de Vries, zoon van het hoofd van de openbare ULO, tussen Witmarsum en Arum door het ijs zakte, besloot de organisatie dat de deelnemers die  Harlingen hadden bereikt geacht werden de hele tocht te hebben gereden.

In 1997 bleek, dat deze en de Hennaarderadeeltocht elkaar kruisten en dat de rijders van beide tochten elkaar tussen Waaksens en Easterlittens tegemoet kwamen. Dit was zowel de organisatoren als de vergunningverleners totaal ontgaan. De IJWC Hennaarderadeel wist haar tocht snel om te buigen zodat de schaatsers samen op reden.

De medaille uit 1941 toont het stadhuis van Franeker. Op de medaille van 1942 staat het Korendragershuisje afgebeeld. In 1954 koos de organisatie voor een kruisvormige medaille met daarop het wapen van Franeker  (een gouden klok). Op de medaille vanaf 1985 is weer het stadhuis op de achtergrond zichtbaar.

Wedstrijduitslag 2-2-1954: 

1. A. Hollander, Peins
2. W. Bleeker, Franeker
3. S. Hof, Franeker

Wedstrijduitslag 11-2-1956:

1. Dirk Miedema, Franeker (wisselbeker)
2. P. de Boer, Franeker (medaille gemeente Franeker)
3. S. Hof, Franeker (lauwerkrans)

De winnaar van 1954, A. Hollander uit Peins, eindigde ditmaal als vijfde.

Berlikum-Riedtocht (Fr04b)

Organisatie: IJsclubs ‘Berlikum’ en ‘Ried’

De Berlikum-Riedtocht gaat door de gemeenten Franekeradeel en Menameradiel. Deze volgt de route van de Elfstedentocht tussen Franeker en Berltsum over de Dongjumervaart, de Ried en het Berlikumerwijd. Er kan gestart worden in Berltsum, Franeker en Ried.

De tocht op zaterdag 1 maart 1986 stond bekend als de Wadden-Wiidtocht, omdat deze vanaf Ried de Tzummarumervaart en de Tzummarumervissersvaart volgde naar Koehool aan de Waddendijk. Van daar ging het over de Dijkvaart naar Wijnaldum waar de schaatsers weer op de Elfstedenroute naar Franeker uitkwamen.

Aan de tocht op zaterdag 16 februari 1991 werd deelgenomen door de Finse sportjourmalist Nalle Valtiala. Hij was door het Nederlands Verkeersbureau in Finland uitgezonden om een reportage te maken over ijs- en schaatsplezier in Nederland. Hij zou dat oorspronkelijk doen vanuit Leiden (Molen- en merentocht op de Kager Plassen). Op vrijdag 15 februari was echter in het westen van het land de dooi al ingetreden. Op zaterdag 16 februari zou alleen de Wiidtocht nog doorgaan en dus meldde de Fin zich in Ried. Daar reed hij onder begeleiding van Piet Post van de IJsclub ‘Ried’ de 20 km.  Aan het einde van de tocht stond er al veel water op het ijs. Desalniettemin was het voor de Fin een hele gebeurtenis. Omdat dit die dag de enige tocht in heel Nederland was, bevonden zich ook schaatsers uit Den Haag, Rotterdam, Texel en Wageningen onder de 200 deelnemers.

Toertocht Achlum

Organisatie: IJsclub ‘Achlum’  

Al in 1941 werd het idee van een toertocht vanuit Achlum binnen het bestuur van de ijsclub besproken. Het duurde echter tot 1985 vooraleer de plannen werden verwezenlijkt. De Toertocht Achlum loopt vanaf Achlum, over Lollum en Bolsward, dan op en neer naar Wommels, en vervolgens over de Harlingervaart naar Grauwe Kat en Arum. Tot slot worden de schaatsers over de Arumervaart terug naar Achlum geleid.

Tijdens de laatste tocht in 1996 liep de route over Arum, Lollum, Tzum, Franeker en Hitzum.
Op woensdag 20 februari 1985 werd nog speciale tocht voor de jeugd georganiseerd. Die ging van Achlum naar de Arumervaart (Payesyl) en van daar naar Hitzum en weer terug naar Achlum.

Op 15 februari 1986 en 17 januari 1987 organiseerde IJsclub’ Achlum’ een wintertriatlon met als disciplines 7 km lopen, 30 km fietsen en 35 km schaatsen. De schaatsers legden dezelfde route af als bij de toertocht in 1996. In 1986 waren er 150 en in 1987 tachtig deelnemers.

Samenvattend overzicht