IJswegencentrale Gaasterland e.o.

Opgericht: januari 1941

Zuidwesthoektocht (Fr05)

Organisatie: IJWC Gaasterland e.o.

De Zuidwesthoektocht is een van de klassieke tochten die hun oorsprong vonden in de oorlogsjaren. In grote lijnen werd de route aanvankelijk langs de volgende plaatsen afgelegd (tegen de wijzers van de klok in): Balk, Sloten, Woudsend, Workum, Hindeloopen, Stavoren, Galamadammen en terug naar Balk  Vanaf 1986 gingen de schaatsers met de klok mee. In feite reed men vanaf Woudsend tot Workum dezelfde route als die van de Elfstedentocht en de Elfmerentocht. De Zuidwesthoektocht wordt wel gezien als de proloog van de Elfmerentocht, hoewel hij soms later is verreden. Enkele keren was er een wedstrijd aan verbonden.

 

 

In 1941 had de IJsclub ‘Balk’ al plannen voor een Zuidwesthoektocht, maar dat lukte toen net niet.

Meer succes hadden deze ijsvereniging en de IJWC Gaasterland e.o. samen in 1942. Deze eerste editie kende alleen Balk als start- en finishplaats. Er was ook een verkorte route van 40 km voor kinderen die via Balk, Sloten, Woudsend en Galamadammen voerde. Een 18-tal jongens en meisjes reed dit traject onder leiding van badmeester Jac. de Jong uit Balk.

Vanaf 1946 kon op verschillende plaatsen worden gestart, onder andere Balk, Sloten, Woudsend, Heeg, Workum, Hindeloopen, Stavoren en Galamadammen. De eerste wedstrijd vond plaats in 1946.

Aan de derde tocht in 1950 werd ook deelgenomen door de toenmalige voorzitter van de Friesche IJsbond en de Friese Elfstedenvereniging J.M. Kingma. Hij reed de tocht samen met mevrouw Hepkema, de echtgenote van de oud-voorzitter van de Elfstedenvereniging mr. M.E. Hepkema. Voor Kingma was dit een mooie gelegenheid alvast dit deel van de Elfstedenroute te verkennen. Het viel hem ongetwijfeld zwaar tegen. Niet alleen stond er een harde wind, maar de rijders kregen ’s middags ook te maken met ijsregen, die zich vastzette op de kleren. Kingma kon 's avonds zijn medebestuursleden niet meer over zijn bevindingen informeren. Hij strandde in Balk vanwege de gladde wegen en moest daar noodgedwongen overnachten. 

De vierde editie van 1954 werd verreden met harde wind en bij ongeveer – 6 graden. Het aantal deelnemers was dan ook aanzienlijk lager dan bij vorige edities. Op het Slotermeer kregen de rijders te maken met hinderlijke kistwerken.

 

 

In 1956 kregen de deelnemers veel gunstiger omstandigheden voorgeschoteld: weinig wind en volop zon. Wel was de ijsvloer enigszins uitgereden, want de week ervoor waren de Elfstedentocht en de Elfmerentocht verreden.

De zesde tocht op vrijdag 29 december 1961 vond plaats bij stromende regen en plus vijf graden. Om half twee 's middags deelde de organisatie aan de mensen mee die toen nog wilden starten, dat zij dit op eigen risico deden. Bij de zevende editie op zaterdag 2 februari 1963 was het in verband met slecht ijs niet mogelijk via Workum en Hindeloopen te rijden. Er werd een alternatieve route uitgestippeld die de rijders vanaf Woudsend over de Fluessen naar Galamadammen bracht en vervolgens naar Koudum en Stavoren.

Ideale weersomstandigheden markeerden de tocht in 1986, al kwam er soms mist opzetten die voor berijpte baarden en kleding zorgde. Ook op 9 februari 1996 moest de route worden aangepast. Het ijs in de gemeente Nijefurd was te dun, zodat de steden Hindeloopen, Staveren en Workum niet werden aangedaan. In overleg met de IJWC Sneek-Wymbritseradeel-IJlst werd een alternatieve route ontworpen over Gaastmeer en Oudega (W). Tijdens deze tocht werd met een centrale commandopost in Elahuizen gewerkt, die was aangeboden door eigenaar Johan de Haan. De organisatie ging met De Haan in zee naar aanleiding van de chaotische toestanden op het IJsselmeer tijdens de tocht Stavoren-Enkhuizen op zondag 4 februari. Vanuit die commandopost kon De Haan diverse mobilofoons over een afstand van 10 km met elkaar verbinden. Er was die dag evenwel geen aanleiding om in actie te komen.

De tiende tocht in 1997 stond aanvankelijk gepland op zaterdag 4 januari, maar moest worden uitgesteld vanwege het uitschrijven van de vijftiende Elfstedentocht op diezelfde datum. De Zuidwesthoektocht werd nu een week later (zaterdag 11 januari) verreden bij mooi weer en 'sûkerskjin iis' zoals de Leeuwarder Courant meldde. Deze tocht op de laatste schaatszaterdag van de winter leverde een recordaantal deelnemers op van 4.200. 

De medaille van de eerste tocht op 20 januari 1942 toont het gemeentehuis van Balk. De medaille uit 1946 is een speld. De medailles van de vier tochten daarna laten de wapens zien van de gemeenten Gaasterland (1950), Hemelumer Oldephaert en Noordwolde (1954), Hindeloopen (1956) en Stavoren en Workum (1963).

Zuidwesthoektocht Junior Mini-Elfstedentocht

Organisatie: Cultureel centrum ‘’t Haske’, Balk in  samenwerking met IJWC Gaasterland e.o.

Er zijn in Friesland vele mini-Elfstedentochten, speciaal voor jeugdige schaatsenrijders. Vaak gebeurt dat in schoolverband, een enkele keer in samenwerking met de ijswegencentrale. De mini-Elfstedentocht op de Luts in Gaasterland is een initiatief van de vroegere jeugdsociëteit ’t Haske in Balk (nu: cultureel centrum). Aan de tocht over de Luts van zo’n 20 km is een wedstrijd en een toertocht verbonden.  De tocht verwierf in de loop der jaren een officiële Friesche IJsbondstatus. De deelnemers krijgen tijdens de tocht een kop chocolademelk en na afloop een oorkonde en een gratis consumptie.  De start vindt plaats  vanaf het oude raadhuis van Balk aan de Luts. Aan de wedstrijd mogen alleen jongens en meisjes meedoen in de leeftijd van 12 t/m 15 jaar. De Mini-Elfstedentocht kan gezien worden als de voortzetting van de Zuidwesthoektocht voor jongeren. 

De eerste tocht in 1979 kende nog een afstand van 10 km, de volgende in 1985 was al verlengd naar 20 km. De tocht in 1987 werd bij een harde oostenwind gereden, zodat de rijders het zwaar hadden op de terugtocht van de Fluessen naar Balk.

Uitslag 1986 (jongens): 1. Herre Maatman, Kûbaard. 2.Arnold van der Werf, Sneek
Uitslag 1986 (meisjes): 1.Linata Dijkstra, Haskerhorne 2. Margje Koopmans, Harich
Uitslag 1987 (jongens): 1.Jitze Boersma. 2. Cees Brouwer, Langedijke.
Uitslag 1987 (meisjes): 1. Gerbrich Kampen, St. Nicolaasga. 2. Martine Bleeker, Harich
Uitslag 1996 (jongens): 1. Pieter Terpstra, Lemmer. 2.Age Holbe van der Meer, Joure
Uitslag 1996 (meisjes): 1.Josephine Groenveld, Oppenhuizen. 2.Franciska Groen, Eesterga
Uitslag 1997 (jongens): 1. Johannes Beukens, Nijemirdum. 2.Erik van der Wal, Rijs
Uitslag 1997 (meisjes):1.Josephine Groenveld, Oppenhuizen. 2.Hilda van Rijs, Harich

Samenvattend overzicht IJswegencentrale Gaasterland e.o.