IJswegencentrale Hennaarderadeel

1. Grote Hennaarderadeeltocht (Fr07b)
2. Kleine Hennaarderadeeltocht (Fr07a)
3. Sterrit Wommels
4. ‘8 fan Easterein’
5. Greidhoektocht
6. Marneroutetocht

Grote Hennaarderadeeltocht (Fr07b)

Organisatie: IJWC Hennaarderadeel

De Hennaarderadeeltocht is een klassieke toertocht langs de 14 dorpen van de voormalige gemeente Hennaarderadeel: Baaium, Iens, Hinnaard, Hidaard, Itens, Kûbaard, Lytsewierrum, Easterein, Rien, Reahûs, Spannum, Waaksens, Wjelsryp en Wommels. Het hoofddorp Wommels is op één uitzondering na altijd startplaats voor de Hennaarderadeeltocht geweest. In 1982 moest worden uitgeweken naar Easterein. Een aantal dorpen kan alleen worden bereikt via een opvaart. Soms brengt de ijstoestand mee dat dit bij een of meer dorpen niet mogelijk is. Maar over het algemeen wacht de ijswegencentrale met het uitschrijven van de tocht tot zoveel mogelijk dorpen kunnen worden aangedaan.

Aan de eerste tocht in 1941 namen ook liefhebbers uit Den Haag, Delft, Leiden en Apeldoorn deel.  Er startte eerst een wedstrijdtocht met maar liefst 75 deelnemers. Na twee uur en drie minuten kwamen Jolle de Jong uit Wommels en Auke Adema uit Franeker als de nummers een en twee aan. Jolle de Jong was destijds een bekend hardrijder (o.a. Nederlands kampioen kortebaan in 1929 en 1933). Auke Adema was de Friese winnaar van de Elfstedentocht  in 1940  en 1941, al moest hij dan in ’40 als lid van het ‘Pact van Dokkum’ de eerste prijs met vier andere schaatsers delen.

De tocht in december 1946 voerde gedeeltelijk ook over het grondgebied van Wonseradeel. Dat deel was niet geveegd tot ergernis van de rijders en van IJWC Hennaarderadeel. Bij deze editie reed een klas schoolkinderen mee, waarvan de jongste pupil van 9 jaar ook het 72 km lange traject volbracht. Ook in 1954 reed een 9-jarige knaap, Max Klarenbeek uit Easterein, de tocht uit maar die was toen 84 km lang. De IJWC had er niet op gerekend dat deze tocht meer dan 1.100 deelnemers zou tellen. Zo’n 600 medailles moesten worden nagezonden. 

De belangstelling voor de tocht van 1956 viel iets tegen. Dat kwam omdat het kampioenschap van Friesland voor junioren op dezelfde 11^e februari in Wommels plaatsvond.  Al voor het seizoen was dit titeltoernooi toegewezen aan de IJsclub ‘Winterwille’. De editie van 1962 trok maar liefst 1.250 schaatsers: een nieuw record. Ook nu kreeg een deel van de deelnemers de medaille in de vorm van een kruisje later toegezonden. Bij een botsing tussen twee rijders liep de 15-jarige Anton Siemensma uit Exmorra een gebroken kaak op. Bovendien verloor de met spoed naar het Academisch Ziekenhuis in Groningen gebrachte knaap zes tanden. Door gladde wegen leverde de tocht van 1964 minder deelnemers op. Maar in 1986 noteerde de organisatie met 1.600 mensen aan het vertrek een absoluut record. Dit aantal werd mede bereikt omdat elders twee tochten moesten worden afgelast. Weer waren er medailles tekort. Bij de tocht van 1987 moesten zo’n 150 deelnemers een uur wachten voordat gestart werd. Op Teletekst was namelijk de start per abuis een uur eerder aangekondigd.

Door sneeuwval op vrijdag 15 februari 1991 zagen veel schaatsers ervan af om een tocht te rijden. Dat resulteerde in een absoluut laagterecord van 214 deelnemers, terwijl men op zeker 1500 mensen had gerekend. In 1996 dreigde een conflict met de IJsclub ‘Jorwerd’. Die club had zijn tocht ‘De 8 van Jorwerd’ ook voor de 5^e aangekondigd. De route daarvan overlapte deels het traject van de Hennaarderdeeltocht. Uiteindelijk blies ‘Jorwerd’ zijn tocht af.

Kleine Hennaarderadeeltocht (Fr07a)

Organisatie: IJWC Hennaarderadeel

In 1954 ontstond het idee om ook een tocht van ongeveer 30 km te organiseren die meer geschikt was voor de jeugd. Pas in 1956 werd de eerste Kleine Hennaarderadeeltocht verreden. De startplaats daarvan verschilt per jaar.

De tocht van 1986 is de boeken ingegaan als de ‘Krokustocht’, vermoedelijk omdat deze precies in de Krokusvakantie viel.

Sterrit Wommels

Nadat IJsclub ‘Winterwille’ uit Wommels in 1941 de eerste Hennaarderadeeltocht had georganiseerd, nam de IJWC Hennaarderadeel de organisatie in 1942 over. ‘Winterwille’ had evenwel de smaak goed te pakken gekregen en kondigde in hetzelfde jaar een nieuwe tocht aan: de Sterrit Wommels met zes voorgeschreven routes van en naar de hoofdplaats van de gemeente. Door dooi moest echter de voor woensdag 28 januari 1942 uitgeschreven rit worden afgelast. Pas na twaalf jaar werd die Sterrit op 8 februari 1954 alsnog verreden. Ook ditmaal nam de IJWC de organisatie over van ‘Winterwille’. Er waren 600 deelnemers, die een van de zes routes naar Wommels aflegden. Overigens is het bij deze eenmalige versie gebleven.

‘De 8 fan Easterein’

Het actieve bestuur van het jeugdcentrum De Tsjerne in Easterein kwam op het idee zelf een toertocht te organiseren, waarvan de opbrengst ten goede zou komen aan het verenigingsleven van Easterein. Het werd 'De 8 fan Easterein' met afstanden van 20 en 45 km.

De eerste tocht in 1986 werd in samenwerking met de Sporthalcommissie verreden. De opbrengst ging naar het jeugdcentrum en de sporthal. Bij de tweede editie werkte het jeugdcentrum samen met de plaatselijke voetbalvereniging  SDS. Er kon worden gestart in Easterein, Bolsward en Easterlittens.

Greidhoektocht

Organisatie: IJWC Hennaarderadeel

In 1986 introduceerde de IJWC een nieuwe tocht onder de naam Greidhoektocht. Waarschijnlijk is destijds het initiatief genomen, omdat de Grote en Kleine Hennaarderadeeltocht al op 10 en 11 februari waren verreden en het ijs er nog steeds prachtig bij lag.  Die Greidhoektocht trok op vrijdag 21 februari 1986 zo’n 325 deelnemers. Er werd gestart vanuit het café in Itens. Bijna een jaar later (28 januari 1987) stond de tocht weer op de agenda, maar die dag dooide het.

Marneroutetocht

Op zondag 16 februari 1986 werd de Marneroutetocht over afstanden van 25 en 45 km aangekondigd. De start was vanaf café-restaurant Bergsma in Easterein.  Hoeveel schaatsliefhebbers deelnamen, is helaas niet bekend.

Tot slot

Tot slot vermelden we nog, dat de IJWC Hennaarderadeel samen met de collega’s van Baarderadeel organisatoren zijn van de Littenseradieltocht. Deze tocht in de nieuwe fusiegemeente kwam al aan de orde bij de opsomming van de IJWC Baarderadeel.

Samenvattend overzicht

Tot slot vermelden we nog, dat de IJWC Hennaarderadeel samen met de collega’s van Baarderadeel organisatoren zijn van de Littenseradieltocht. Deze tocht in de nieuwe fusiegemeente kwam al aan de orde bij de opsomming van de IJWC Baarderadeel.

* Schatting