IJswegencentrale Nijefurd

1. Nijefurd Toertocht (Fr22a)
2. Toertocht Hindeloopen-Makkum (Fr22c)
3. Toertocht Workum-Kop Afsluitdijk v.v
4. Workum-Kornwerderzand-Workum
5. Ronde van Koudum
6. Haanmeerpolder-Toertocht
7. Rondetocht Hielpen
8. Makkum-Hindeloopen-Stavoren
9. Stavoren-Molkwerum-Hindeloopen
10. Zuidwesthoek Randtocht
11. Aldfaersiistocht
12. Kliffentocht
13. Toertocht Stavoren-Mirns
14. 3 Gemeenten-Toertocht Hemelum
15. Vogelhoektocht
16. Morra Toertocht

Nijefurd Toertocht (Fr22a)

Organisatie: IJWC Nijefurd

De Nijefurd Toertocht, ook wel Grote Nijefurd Toertocht genoemd, die in 1985 voor het eerst werd verreden, bood de schaatsers een goede gelegenheid om de voormalige gemeente Nijefurd vanaf het ijs te verkennen. Aanvankelijk kon alleen voor een afstand van 50 km worden gestart. Na de eerste tocht besloot de organisatie over te gaan op twee afstanden: één voor beginnende schaatsers en één voor de meer geoefende schaatser. Eigenlijk waren er twee routes van 20 km: een noordelijke tussen Workum, Hindeloopen, Koudum en It Heidenskip en een zuidelijke route tussen Koudum, Molkwerum, Stavoren, Warns,  Hemelum en Koudum. Voor de 40 km combineert men de noordelijke en de zuidelijke route. Genoemde plaatsen zijn tevens start- en stempelplaats.

Nadat in 1985 aan de eerste tocht 1400 mensen hadden deelgenomen, viel het aantal van 200 deelnemers in 1986 ontzettend tegen. Dat kwam omdat er op vrijdag 28 februari door een harde wind veel zand op het ijs terecht was gekomen en het schaatsen een ware martelgang werd. De meeste mensen beperkten zich dan ook tot een van de twee 20 km-routes. In 1987 werden de deelnemers verrast op prachtig winterweer, waardoor het deelnemersaantal een nieuw record bereikte. De tocht van zaterdag 6 januari 1996 was zwaar met een harde wind en een onprettige vrieskou.

Medaille 1985	Medaille 1987, 1996

 

Toertocht Hindeloopen-Makkum (Fr22c)

Toertocht Hindeloopen-Makkum (Fr22c)

Het IJsselmeer is voor de Friese kust ondiep, zodat er na enige vorst al vrij snel geschaatst kan worden. De ijsclubs van Hindeloopen en Makkum maakten daar graag gebruik van door een toertocht te organiseren tussen beide plaatsen met een lengte van ongeveer 30 km.

1. Eddy Wesselius, Longerhouw
2. Ruurd Tjeerdema, Cornwerd
3. Joh. Kooistra, Wergea

De medailles van 1982 en 1985 laten de wapens zien van Makkum (zeemeermin) en Hindeloopen (hinde).

Workum-Hindeloopen-Kop Afsluitdijk-Workum

Organisatie: IJsclub ‘Workum’

Op zaterdag 18 januari 1964 werd een tocht verreden van Workum via Hindeloopen en Makkum naar de Kop van de Afsluitdijk en retour. Aanvankelijk was het de bedoeling om ook via Stavoren te gaan maar het ijs tussen Hindeloopen en Stavoren was niet dik genoeg. De dag ervoor waren nog enkele baanverkenners bij Molkwerum kopje onder gegaan. Niettemin waren er maar liefst 1750 deelnemers. Aan de speciale tocht voor kinderen tussen Workum en Makkum werd door 400 jonge schaatsers deelgenomen.

Workum – Kornwerderzand – Workum

Organisatie: IJsclub ‘Workum’

Op zaterdag 27 januari 1979 organiseerde de ijsclub in Workum een toertocht van 50 km tussen Workum en Kornwerderzand. Dat was twee dagen nadat de tocht tussen Workum en Medemblik op een fiasco was uitgelopen (zie hoofdstuk 13). De tocht liep vanaf de haven in Workum via het Zool en dan over het IJsselmeer richting Kornwerderzand. Aan de tocht namen ongeveer 100 schaatsers deel. Het ijs was bar slecht, bestond voor een groot deel uit kwalster en was gedeeltelijk met sneeuw bedekt. Slechts een klein deel van de deelnemers wist Kornwerderzand te bereiken. Ongeveer de helft kwam niet verder dan de stempelpost bij Gaast. De rest maakte voor Gaast rechtsomkeert, sommigen al na twee kilometer bij het betreden van het IJsselmeer. Het bestuur kreeg het verwijt dat men niet had gezorgd voor een schone baan. Enkele deelnemers eisten het inleggeld van ƒ 7,50 terug en wilden voorzitter Inte Huitema van IJsclub ‘Workum’ te lijf gaan. Omstanders wisten een handgemeen te voorkomen. Uiteindelijk kregen de uitvallers ƒ 5,00 van het inschrijfgeld terug.

Ronde van Koudum

De Ronde van Koudum werd meestal op de Fluessen en Morra gehouden. Een enkele keer koos men voor een route door het polderland. De eerste Ronde van Koudum op zaterdag 26 januari 1963 was een wedstrijdtocht van vier ronden van 10 km op de Fluessen. Er waren 76 deelnemers. Uitslag: 1. Sybolt de Vries (Harich), 2. Durk de Vries (Harich), 3. Sake Santema (Akkrum). Bij de dames was mej. Annie Dooper uit Rijs de sterkste.

De tweede Ronde van Koudum in 1963 was speciaal bedoeld voor jongeren tot en met 15 jaar. Ook hieraan was een wedstrijd verbonden. Uitslag: 1. Hans Postma (Bakhuizen), 2. Roelof Zweed (Hindeloopen), 3. Jan Koster (Hemelum).
Op vrijdag 26 januari 1979 kon de derde editie worden gehouden. Men had op donderdag 25 januari met veel inspanning de baan sneeuwvrij gekregen, maar door een harde wind was de baan de volgende nacht weer geheel ondergesneeuwd. Met man en macht lukte het de organisatie de baan er voor 12.00 uur ‘s middags door te krijgen, zodat de deelnemers redelijk tevreden waren. Het ijs zelf was niet al te best
De vierde tocht in 1980 kon worden gereden bij ideaal weer en een ijsvloer zonder sneeuw. Bovendien kreeg de organisatie een toeloop van extra schaatsers die aanvankelijk de afgelaste Poelentocht van Heeg of de Zwettetocht hadden willen rijden. De twee edities van 1985 konden alleen op de Morra worden verreden. De tocht van zaterdag 12 januari 1985 zorgde voor een record aantal deelnemers van 3000. Op 10 januari 1986 werd niet op de Fluessen gereden, maar op een traject tussen Koudum en Hindeloopen.

Haanmeerpolder-Toertocht

Organisatie: IJsclub ‘Hindeloopen’ en IJssportvereniging ‘Koudum’

De Haanmeerpolder is een laaggelegen polder tussen Hindeloopen en Koudum. Bij de naar die polder genoemde tocht rijden de deelnemers een of meer ronden. De route gaat meestal vanaf Hindeloopen over de Dijkvaart naar Molkwerum. Daarna over De Gronzen naar Koudum en vervolgens via Koudumervaart, Nieuwevaart en Oude Oostervaart terug naar Hindeloopen. Dit traject van ongeveer 15 km kan in veelvoud worden gereden. Het deelnemersaantal fluctueerde sterk: van 31 in 1994 tot 900 in 1980. De startplaatsen zijn Hindeloopen, Molkwerum en Koudum.

 In 1986 waaide er zand op de Dijkvaart, waardoor de organisatie zich genoodzaakt zag de route in te korten.

Rondetocht Hielpen

Organisatie: IJsclub ’Hindeloopen’

De Rondetocht Hielpen wordt gehouden op het IJsselmeer. Het gaat om een ronde die varieert van

5 tot 10 km, zodat soms Molkwerum en soms Workum kan worden aangedaan. In 1987 waren beide plaatsen in het parcours opgenomen. Het aantal deelnemers varieert enorm. Schaatsers geven klaarblijkelijk de voorkeur aan een toertocht door een landschap met dorpen. Een rondetocht op een grote ijsvlakte is dan in hun beleving minder aantrekkelijk. Alleen als er geen andere tochten mogelijk zijn, zoals in 1981 en 2010, is de toeloop groot.

Voor de eerste Rondetocht Hielpen in 1976 werden oude stempelkaarten uit 1963 gebruikt van de toertocht Hindeloopen naar Wervershoof in Noord-Holland en terug. De tweede editie op 7 januari 1979 liep van Hindeloopen naar Mokwerum en weer terug over een rondje van 10 km. De derde tocht op zaterdag 27 januari 1979 zou aanvankelijk een kuststrooktocht tussen Makkum en Hindeloopen worden. Wegens slechte ijscondities kon dat niet doorgaan. Daarom werd er voor de kust in Hindeloopen een rondentocht uitgezet, opnieuw richting Molkwerum. Deelnemers die in Makkum hadden willen starten konden daar wel een startkaart kopen maar moesten vervolgens doorreizen naar Hindeloopen om de aangepaste tocht te kunnen schaatsen.

Uitzonderlijk was de tocht op 10 januari 1986. De enige toertocht, die in de januarimaand in Nederland kon worden verreden, vond plaats bij dooiweer. Er meldden zich slechts 43 deelnemers... Een maand later - in februari 1986 – profiteerde de organisatie in Hindeloopen van het (op het laatste moment) niet doorgaan van de Weerribbentocht in Giethoorn. Zo kon de IJsclub ‘Hindeloopen’ schaatsers verwelkomen uit Vlissingen, Apeldoorn en de Achterhoek. De route die vice versa het Vogeleiland liep, was kort: slechts 2,5 km per ronde. De haven van Hindeloopen vormde bij deze editie het centrum van alle activiteiten.

Tijdens de twee Rondetochten in 1987 reden de deelnemers een ronde van vijftien kilometer die Hindeloopen met Molkwerum en Workum verbond. Op beide dagen was het ideaal schaatsweer. Na twaalf jaar zou de ijsvereniging in 2009 weer een toertocht op het IJsselmeer organiseren. De organisatie was rond en toch verbood de gemeente de tocht. De club had verzuimd de ijswegencentrale te informeren. Volgens het protocol vraagt de IJWC de benodigde vergunning aan, maar die kon dat niet doen omdat er geen verzoek lag. Het jaar daarop kreeg Hindeloopen zijn herkansing. Op zaterdag 16 januari 2010 kon tussen Hindeloopen en Molkwerum een route van 10 km worden uitgezet. Het dooide en het sneeuwijs verslechterde zienderogen door de druk van de 1500 schaatsers, maar iedereen was al lang blij dat hij of zij weer eens een tocht kon rijden.

Makkum – Hindeloopen – Stavoren

Het gebeurt niet vaak dat er van Makkum naar Stavoren langs de IJsselmeerkust kan worden gereden. Meestal is er wel een plek met slecht ijs of kistwerk. In 1963 en op donderdag 22 januari 1987 kon die tocht wel verreden worden. De te rijden afstand tussen die beide plaatsen bedroeg vice versa 60 km.

Stavoren-Molkwerum-Hindeloopen (binnendoor)

Organisatie: IJsclub ‘Hindeloopen’, IJsclub ‘Eensgezindheid’, Stavoren, IJssportverenging ‘Koudum’

Ook het traject tussen Stavoren en Hindeloopen over het IJsselmeer is niet vaak berijdbaar. Wel werden enkele tochten over de binnenwateren van Stavoren naar Molkwerum, c.q. van Stavoren naar Hindeloopen verreden. In het laatste geval ging het de ene keer via Molkwerum en soms via Koudum.

De route vanaf Stavoren via Molkwerum naar Hindeloopen ging over het Johan Willem Friso Kanaal naar Warns, dan over de Fenke naar Molkwerum, via De Gronzen richting Koudum en vervolgens over de Indijk naar Hindeloopen. Op de terugreis gingen de rijders over de Noorddijksvaart naar Stavoren.  Als de tocht over Koudum ging, maakte men vanaf Koudum gebruik van de Nieuwevaart en de Oostervaart om in Hindeloopen te komen. De terugweg ging dan over de Indijk en niet langs de dijk.

De tocht van 1982 was door de Staverse ijsclub ‘Eensgezindheid’ speciaal voor de beide lageren scholen georganiseerd.

Zuidwesthoek Randtocht

Organisatie: IJsclub ‘Bolsward’, IJsclub ‘Hindeloopen’, IJssportvereniging ‘Koudum’, IJsvereniging “Makkum’, IJsclub ‘Eensgezindheid’, Stavoren en IJsclub ‘Workum’

De Zuidwesthoek Randtocht kan gezien worden als een variant op de klassieke Zuidwesthoektocht, zij het dat de Randtocht zich beperkt tot het westelijk kustgebied. De Zuidwesthoek-randtocht kende twee afstanden: een 25 km tocht voor kinderen tot 14 jaar en een 70 km tocht voor meer geoefende rijders.
De route van 70 km ging van Hindeloopen naar Molkwerum en Stavoren, dan over de Morra naar Koudum. Vervolgens over de Fluessen langs Gaastmeer, over het Zandmeer naar de Bolwardervaart via Parrega en Tjerkwerd, over het Van Panhuyskanaal naar Makkum en dan naar het zuiden over Piaam, Gaast en Workum naar Hindeloopen. Er kon gestart worden in Hindeloopen, Stavoren, Koudum, Workum en Makkum. De 25 km-tocht liep van Hindeloopen naar Stavoren en Koudum of van Makkum naar Workum en Bolsward.

Bij de eerste tocht op 21 januari 1964 deden ook de kinderen uit de drie laagste klassen van de openbare lagere school uit Koudum mee. Zij reden onder begeleiding van hun leerkrachten de 25 km-tocht.

Tijdens de volgende editie op dinsdag 6 januari 1970 kregen de rijders te maken met een sneeuwbui en stond er een stevige wind, zodat het al met al een zware tocht werd. Met name het stuk tussen van Makkum naar Stavoren was moeilijk omdat zich stuifduinen op het ijs vormden. De tocht voor kinderen, die ditmaal 30 km lang was, werd slecht bezocht. Als reden werd genoemd dat de scholen zo vlak na de kerstvakantie de kinderen geen vrijaf wilden geven. Aanvankelijk zou op woensdag  7 januari ook een wedstrijd worden verreden, maar die werd wegens de slechte toestand van het ijs uitgesteld tot donderdag 8 januari.

Uitslag:

De derde Zuidwesthoek Randtocht in 1982 werd verreden onder ideale omstandigheden. Dat leverde meteen een dubbel aantal deelnemers op ten opzichte van vorige edities. Deze tocht kreeg een bestuurlijk staartje. De tocht was namelijk gepland op zaterdag 16 januari 1982, de dag waarop ook de Elfmerentocht zou worden gereden. Omdat de organisatie van de Randtocht niet wilden wijken, werd de Elfmerentocht ingekort tot ongeveer 70 km. Van de kant van de Elfmerenorganisatie werd de ZWH-Randtocht verweten dat deze zich niet had aangemeld bij de  Friesche IJsbond.

Aldfaersiistocht

Organisatie: IJsclub ‘Workum’

De Aldfaersiistocht van IJsclub ‘Workum’ werd twee keer verreden en wel op vrijdag 15 en zaterdag 16 februari 1986. De tocht met een afstand van 35 of 70 km volgde exact dezelfde route als de Wonseradeel-Zuidtocht, alleen was de startplaats niet Makkum maar Workum. Er kwamen over beide dagen 1200 schaatsers af op deze variant. Nadien vond op deze route alleen nog maar de Wonseradeel-Zuidtocht plaats.

Kliffentocht IJsselmeer

Organisatie: IJsclub ‘’t Klifke’, Oudemirdum

De Kliffentocht IJsselmeer stond aanvankelijk te boek als de Drie Kliffentocht. De route met een lengte van 25 km voerde namelijk langs het Oudemirdumer Klif, het Mirnser Klif en het Rode Klif. De start was telkens vanaf het recreatieterrein ‘De Hoge Grazen’ bij Oudemirdum. De Kliffentocht is in totaal op tien dagen verreden. De organisatie nummerde de edities evenwel per schaatswinter. Met andere woorden: de vierde tocht vond in 1985 plaats op drie dagen, terwijl de vijfde editie in 1986 en de zesde in 1987 elk op twee dagen kon worden gereden.

De tweede tocht in 1980 had een maximale variant van 75 kilometer. Omdat er bij de schaatsers de neiging bestond een langere afstand te willen rijden dan de aangegeven 75 kilometer besloot de organisatie in 1985 het traject te verlengen tot 125 kilometer. Toch vonden vier rijders dat op woensdag 16 januari nog niet voldoende. Zij voltooiden 150 kilometer. In 1986 en 1987 werd de lengte van het traject iets ingekort tot 20 kilometer. Loonbedrijf Verf uit Oudemirdum hield de banen schoon. Een vorm van maatschappelijk betrokken ondernemen, die op het ijs al vroeg zijn intrede had gedaan. In 1987 waren er vier rijders die 120 km reden. Onder hen bevond zich marathoncrack en Elfstedenrijder Hylke Boerstra uit Bremen.

Toertocht Stavoren-Gaasterlandse Bossen

Organisatie: IJsvereniging ‘Eensgezindheid’, Stavoren

Op woensdag 16 januari 1985 organiseerde de ijsclub uit Stavoren een toertocht van Stavoren naar Mirns en terug over een traject van 25 kilometer. De tocht kruiste min of meer de vierde Kliffentocht, die ook op die dag werd verreden. Vanuit Stavoren vertrokken 282 personen. Men kon tot maximaal 50 kilometer gaan. Dat vonden de meesten meer dan genoeg want het ijs was van slechte kwaliteit.

3 Gemeenten-Toertocht

Organisatie: IJsclub ‘Himmelum’, Hemelum en IJWC Nijefurd

Deze eenmalige tocht vond op zaterdag 23 februari 1963 plaats in de toenmalige gemeenten Hemelumer Oldeferd, Wymbritseradiel en Sloten. De route liep van Galamadammen langs de noordelijke oever van de Fluessen en de Heegermeer naar Woudsend. Van daar over het Slotermeer naar Sloten, vervolgens weer naar Woudsend en dan naar Heeg. Daarna over het Heegermeer en de Fluessen naar Zwarte Woude. Via de Koudumervaart naar Koudum en dan over de Kruisvaart en de Morra naar Warns en terug naar Galamadammen. Een jaar later was er opnieuw ijs en ditmaal wilde IJsclub ‘Himmelum’ op zaterdag 25 januari 1964 een Viergemeententocht organiseren. De bedoeling was ook de gemeente Gaasterland aan te doen. Helaas moest deze tocht wegens invallende dooi op vrijdag de 24^ste worden afgelast.

Toertocht Vogelhoek

Organisatie: IJsclub ‘Himmelum’, Hemelum

De Vogelhoek is een klein meertje dat door de Vangdijk is afgesloten van de Morra. Voor de afsluiting in 1918 maakte het daarvan onderdeel uit. De route van de Vogelhoektocht volgt over het algemeen de ‘kustlijn’ van het meertje zodat er een ronde van ongeveer 3 kilometer ontstaat. De schaatsers moeten dan 10, 15 of 25 ronden rijden.

De eerste Vogelhoektocht in 1968 kende een rondje van ruim 2 km. Voor een medaille moesten de deelnemers 50 of 100 km afleggen, dus 25 of 50 keer het meertje rond. Die limiet werd het jaar daarop bepaald op 35 of 58 km (15 of 25 rondjes).  

In januari 1979 had het ijsclubbestuur drie dagen nodig om de baan van 3 km erdoor te krijgen. De sneeuw, die veelal zat vastgevroren aan het ijs, moest meter voor meter worden verwijderd. Nadat op vrijdag 26 januari 70 deelnemers de tocht hadden volbracht, moest op zaterdagochtend eerst de halve baan weer worden geveegd voordat ‘s middags nog eens 450 schaatsenrijders hun rondjes konden maken. Halverwege de middag sloeg het rustige zonnige weer om in mist en kou. ‘Mar dat is altiid noch better as teiwaer’, zo tekende de Leeuwarder Courant uit de mond van een bestuurslid op.

In 1982 had de ijsclub een tocht uitgezet op de Morra met afstanden van 30, 50 en 75 km. De tochten van 11 en 12 januari 1985 vielen samen met de Ronde van Koudum, die dat jaar alleen over de Morra liep, zodat er twee toertochten vlak naast elkaar werden gehouden. Het misverstand was ontstaan, omdat de Koudumers toestemming hadden gekregen in Koudum (waar het oude gemeentehuis van Hemelumer Oldeferd was gevestigd) en de Hemelumers in Workum (in het nieuwe gemeentehuis van de in 1984 ontstane gemeente Nijefurd).  

De tocht van 1987 moest in Siberische omstandigheden worden afgelegd: windkracht 7 en een temperatuur van – 10 graden. Tien van de zestig deelnemers haalden de 75 kilometer. Het waaide zo hard dat de schaatsers voor de wind regelmatig moesten afremmen om niet te veel snelheid te krijgen. Bij de tocht van 1993 kwam een schaatser zich na afloop melden in café De Driesprong met de mededeling dat hij heerlijk had geschaatst, maar dat hij geen stempelpost was tegengekomen. Het bleek dat de man op de Morra terecht was gekomen en daar een aantal rondjes had gemaakt.

De tocht op Tweede Kerstdag 1996 was de eerste van dat winterseizoen. Twaalf jaar later schreef de ijsclub opnieuw een Vogelhoektocht uit en wel op woensdag 6 januari 2009. Een nieuw aangekochte paardentrailer deed dienst als verkooppunt. Omdat het een van de weinige tochten was, verschenen ook deelnemers uit Almere en Amsterdam. Een jaar later kon de tocht opnieuw worden verreden, ditmaal met een recordaantal deelnemers 900 schaatsers.

Morratoertocht

Organisatie: IJsclub ‘Himmelum’, Hemelum

Bij de Morratoertocht reden de schaatsers een ronde van 5 km: van Hemelum over de Hemelumervaart, de Morra en de Bakhuistervaart.

Op woensdag 4 februari 1987 zou nog een tweede Morratoertocht worden gehouden maar die werd wegens dooi afgelast.

Samenvattend overzicht

* Schatting