Kop van Noord-Holland

In dit hoofdstuk worden de toertochten in Noord-Holland ten noorden van de Westfriese Omringdijk behandeld. In dit gebied liggen Texel, Het Koegras, (een deel van) de Zijpe- en Hazepolder, de Anna Paulowna Polder, de Wieringerwaard, het Amstelmeer, Wieringen en de Wieringermeer. Op Texel zijn nooit officiële toertochten verreden. De ijsclubs die actief zijn in dit gebied behoren tot het Noorder District van het Gewest Noord- Holland/Utrecht.

Amstelmeer 1963

In 1963 is er op het Amstelmeer en de kanalen, die op het Amstelmeer uitkomen een aantal tochten verreden. Het zijn de Vierbruggentocht, de Amstelmeertocht, de Tweeplassentocht, de Driekanalentocht, de Grote Boezemtocht en de Toertocht Den Oever-De Haukes- Den Helder v.v.

Vierbruggentocht
De Vierbruggentocht, georganiseerd door de ijsclubs van Westerland en Wieringerwaard, is verreden op 2 en 3 februari 1963. Het betrof een tocht met een lengte van 25 of 50 kilometer. 1400 à 1500 schaatsers namen deel aan de twee Vierbruggentochten. De route van de 50-kilometertocht bestond uit een lus op het Amstelmeer met - vanaf de Oostpunt - een uitstapje naar Aartswoud op en neer.

Amstelmeertocht
In 1963 zijn er twee Amstelmeertochten georganiseerd.

De eerste tocht op 13 februari voerde niet alleen over het Amstelmeer: Vanaf de Oostpunt ging de tocht in zuidelijke richting over het Waardkanaal naar Nieuwesluis en weer terug en vanaf Van Ewijcksluis in noordelijke richting over het Balgzandkanaal naar De Kooy en weer terug. Er kon gestart worden in De Haukes en De Kooy. Verder werd er gestempeld in Lutje,Van Ewijcksluis en Nieuwesluis.

Deze eerste Amstelmeertocht werd georganiseerd door IJsclub Westerland en de gezamenlijke ijsclubs van de Wieringermeer. De lengte was 40 kilometer. Er namen plusminus 800 schaatsers deel aan deze tocht.

De tweede tocht was een week later op 20 februari. Nu werkte Westerland samen met ijsclub Voorwaarts uit Den Oever. In de regionale pers werd deze tocht aangekondigd als Toertocht Amstelmeer met 3 zijkanalen. De route van de tweede Amstelmeertocht was 20 kilometer langer dan de eerste door een uitstapje van De Haukes naar Den Oever over het Amstelmeerkanaal. In 1963, op 24 februari, is ook de eerste wedstrijdrondetocht op het Amstelmeer gehouden.

Tweeplassentocht
Op 23 februari 1963 werd een Tweeplassentocht georganiseerd door de ijsclub van Wieringerwaard. Met de twee plassen werden ongetwijfeld het Amstelmeer en de Pishoek bedoeld. De Pishoek is een plas omsloten door de Wieringerwaard, de Anna Paulownapolder en de Wieringermeer.

Driekanalentocht
De Driekanalentocht is één van de vele tochten in dit gebied, die slechts éénmaal is verreden. Op 27 februari 1963 organiseerde de ijsclub van Kolhorn een tocht van 30 òf 50 kilometer. Al eerder die winter, op 10 februari 1963, werd de Tocht der 3 kanalen aangekondigd. Dooi gooide toen roet in het eten. Het parcours van de Driekanalentocht was bijna identiek aan dat van de Vierbruggentocht op 2 en 3 februari 1963.

Grote Boezemtocht
De Grote Boezemtocht over 60 kilometer, georganiseerd door de ijsclub van Westerland en de gezamenlijke ijsclubs van de Wieringermeer, is verreden op 2 maart 1963. Er kon gestart worden in De Haukes en Aartswoud. De tocht voerde over het Groetkanaal, het Waardkanaal, het Amstelmeer en het Balgzandkanaal. Onderweg waren er stempelplaatsen in Van Ewijcksluis en De Kooy. Een ‘kleine’ tocht van 30 kilometer was ook mogelijk. Aan beide tochten samen namen 800 schaatsers deel.

Toertocht Den Oever-De Haukes-Den Helder v.v.
Op 3 maart 1963 stond er in de Kop van Noord-Holland een toertocht Den Oever-De Haukes-Den Helder vice versa op het programma. De organisatie was in handen van de ijsclubs van Westerland en Den Oever.De route van deze 60-kilometerlange tocht ging - startend in Den Oever - over het Amstelmeerkanaal, het Amstelmeer, het Balgzandkanaal en het Noordhollands Kanaal en langs dezelfde weg weer terug.

(1) Deze medaille hoort bij de wedstrijdtocht op 24 februari 1963.

Oude Veer

Het Oude Veer, bestaande uit het Hoge- en Lage Oude Veer, is een water in de Anna Paulownapolder, dat ligt tussen Van Ewijcksluis en Oudesluis. IJsclub Eendracht Maakt Macht (E.M.M.) uit Anna Paulowna heeft op het Oude Veer een aantal keren de Driesluizentocht georganiseerd.

De eerste Driesluizentocht is in 1963 verreden, te weten op 27 januari. Pas in 1979 werd deze tocht opnieuw verreden. Op 24 januari en 11 februari van dat jaar kon men na 16 jaar opnieuw schaatsend langs de dorpen Van Ewijcksluis, Kleine Sluis en Oudesluis.
Van de twee tochten in 1979 zijn de deelnemersaantallen bekend: Op 24 januari waren dat er 250, op 11 februari 352.

In 1986 waren er ook één of meer Driesluizentochten. De laatst gehouden Driesluizentocht dateert van 5 januari 1997. Voor zover bekend is op het Oude Veer éénmaal, op 1 februari 1987, een toertocht verreden die niet de naam Driesluizentocht meekreeg.

Pokdertoer

Op 2 maart 1963 organiseerde ijsclub E.M.M. uit Anna Paulowna een Poldertoer door de polders rond Anna Paulowna. De poldertocht was 27,5 kilometer lang en trok 700 deelnemers.

Op de medaille van deze Poldertoer zijn de Anna Paulownapolder, de Wieringerwaard en (een deel van) de Zijpe- en Hazepolder afgebeeld.

Hofmanshaventocht

Daar waar Wieringen en het IJsselmeer elkaar raken bevindt zich de Zuider- of Hofmanshaven. Op het bevroren water van deze buitenhaven heeft ijsclub Voorwaarts uit Den Oever een aantal keren een schaatstoertocht uitgezet:

Op 17 februari 1978 was overdag de toertocht en ’s avonds een Fakkeltocht waaraan 350 schaatsers deelnamen. In de volgende winter werd nogmaals een Fakkeltocht gehouden: op 9 februari 1979 reden 200 schaatser ’s avonds met fakkels in de hand over een verlichte baan op de Hofmanshaven.

Een rondje Hofmanshaven is ongeveer 5 kilometer en kan meer keer worden afgelegd. Het aantal deelnemers aan de Hofmanshaventocht was nooit zo groot. Gezien de afgelegen ligging is dat niet zo verwonderlijk. De meeste deelnemers waren inwoners van Wieringen en de Wieringermeer. In de tocht op 6 februari 1972 reden naar verhouding opvallend veel schaatsers die van ver kwamen. Het was die dag de enige officiële toertocht in het gewest Noord-Holland/Utrecht. Bovendien waren er op de voorafgaande dagen slechts enkele andere tochten geweest (op de Gouwzee en op de ondiepe randen van het IJsselmeer bij Wervershoof). Veel liefhebbers hadden er op 6 februari dan ook graag een ritje naar Den Oever voor over om een tocht te kunnen rijden.

Molensluistocht

Op 21 januari 1979 organiseerde de Wieringerwaarder IJsclub een toertocht door de Wieringerwaard, de Molensluistocht. Er was een traject van 25 kilometer sneeuwvrij gemaakt voor deze tocht door de polder.

383 schaatsers reden de tocht. 16 deelnemers waagden zich aan twee ronden (50 kilometer). Minder geoefende deelnemers konden een rondje van 10 kilometer maken. Verder zijn nog Molensluistochten georganiseerd op 19 en 22 februari 1986 door Jan Woudenberg zoals de Wieringerwaarder IJsclub sinds 1980 heet.

Stempelkaart bij een toertocht georganiseerd door de ijsclub van Winkel op 28 december 1996.

Duidelijk zichtbaar zijn de stempels van ijsclub Jan Woudenberg, die een stempelpost op het Waardkanaal bemande.

De handgeschreven ‘stempel’ van Westerland duidt erop dat de ijsclub van Westerland niet meedeed. De stempelpost op het Amstelmeer werd waarschijnlijk bemand door mensen van Jan Woudenberg.

Amstelmeer

Na de tochten in de memorabele winter van 1963 op en rond het Amstelmeer (zie 4.1) zijn er later in hetzelfde gebied ook nog de nodige toertochten georganiseerd. Evenals in 1963 was de ijsclub van Westerland vaak de drijvende kracht achter deze tochten.

Rondetocht Amstelmeer
Startplaats van de Rondetocht op het Amstelmeer is Het Lutjestrand. Op het Amstelmeer wordt door de ijsclub van Westerland een ronde uitgezet van 5 à 10 kilometer, die één of meer keer kan worden afgelegd.
Gemiddeld namen enkele honderden schaatsers deel aan de Amstelmeertocht. Op 19 en 22 februari 1986 bijvoorbeeld waren er respektievelijk 500 en 300 deelnemers.
De tocht op 5 januari 1997 verliet het Amstelmeer en maakte een uitstapje over het Waardkanaal naar de Waardbrug bij Kolhorn IJsclub Jan Woudenberg uit Wieringerwaard stempelde op het Waardkanaal.
Op 20 februari 1979 en 16 februari 1986 werd op het Amstelmeer een Fakkeltocht verreden. In de winter van 1985 reden 150 deelnemers een tocht op het met fakkels verlichte Amstelmeer bij het Lutjestrand.
 

Balgzandtocht
De Balgzandtocht is ook bekend onder de naam Vierdorpentocht. De Balgzandtocht, georganiseerd door de ijsclub van Westerland, voert over het Amstelmeer en het Balgzandkanaal.
Wie op het Lutjestrand bij Westerland start, rijdt over het Amstelmeer naar Van Ewijcksluis om vandaar over het Balgzandkanaal naar het keerpunt De Kooy te schaatsen.

Na de winter 1995-1996 wordt de tocht op de Schaatstoertochtwijzer steevast Vierdorpentocht genoemd. Als startplaats wordt het Lutjestrand bij Westerland aangegeven, als lengte 25, 50 of 75 kilometer.

Haventocht

Ruim 700 schaatsers namen deel aan de twee Haventochten door IJsclub Westerland op 16 en 17 februari 1985.
Voor de Haventocht startte men in het Amstelmeerhaventje van De Haukes. Vandaar ging de route over het Amstelmeerkanaal naar Den Oever.

Koegras

In de polder Het Koegras ten zuiden van Den Helder zijn door de IJsclub Julianadorp enkele toertochten georganiseerd.
De eerste tocht was op 17 januari 1982. Deze toertocht voerde om Julianadorp heen en vervolgens noordwaarts naar de buitenwijken van Den Helder. De tocht was 12,5 kilometer lang en kon ook tweemaal worden gereden. Er moest veel worden gekluund. In de winter van 1986 is een Poldertocht Koegras verreden. In ieder geval één tocht, wellicht meer. De tocht door Het Koegras had een lengte van 25 kilometer. Dezelfde winter leverde ook nog eenFakkeltocht op.
Het duurde tot de winter van 1997 voor IJsclub Julianadorp opnieuw tochten kon organiseren.

Wieringermeer

De Wieringermeer is zelden het toneel van een schaatstoertocht.
De eerste keer was op 7 februari 1954 toen de Wieringermeer was opgenomen in de route van de 16e Dorpentocht van de IJsbond Hollands Noorderkwartier.

Meer dan dertig jaar later, op 18 februari 1985, is de Robbenoordbostocht verreden. Het Robbenoordbos ligt in de Noordoosthoek van de Wieringermeer. De tocht werd georganiseerd door ijsclub Voorwaarts uit Den Oever. De route liep over het Den Oeverse- vaart tussen Den Oever (gemaal Leemans) en Slootdorp. De Robbenoordbostocht was 25 kilometer lang. Er waren 900 deelnemers.

Twee dagen na de Robbenoordbostocht, op 20 februari 1985, werd op hetzelfde traject opnieuw een toertocht verreden. De organisatie van de tocht lag ditmaal in handen van de ijsclubs van de Wieringermeer.
Een jaar later, in 1986, stond de Robbenoordbostocht opnieuw op de agenda. De precieze datum is niet bekend. De boeken van ijsclub Voorwaarts vermelden dat de Robbenoordbostocht op 19 februari moest worden afgelast.