Tochten op buitenwater

In dit hoofdstuk worden de schaatstoertochten op het IJssel- en Markermeer behandeld. Ook de tochten op de Gouwzee en het IJ-, Gooi- en Eemmeer komen aan bod.

Andijk

Op 3 januari 1962 organiseerde ijsclub Andijk-Westeinde voor het eerst een tocht op het buitenwater van het IJsselmeer. Het was in de winter 1961-1962 de enige tocht in januari.

De tocht op 14 februari 1963 was een Schooltocht van 25 kilometer (eenmaal rond) door ijsclub Andijk-Westeinde. Voor de tochten op 27 en 28 december 1963 is ons alleen een aankondiging bekend. De lengte van de tochten was bijna altijd 10 kilometer of een veelvoud daarvan, maar ook andere afstanden komen voor.

De laatst afgebeelde medaille laat zien dat ook de ijsclub van Wervershoof weleens meedeed met IJsselmeertochten bij Andijk. Uit stempels op stempelkaarten blijkt hetzelfde. Ook het omgekeerde kwam voor.

Gouwzeetocht

Sinds er geschaatst wordt zijn tochtjes over de Gouwzee populair.
Ook in de tijd dat er nog geen officiële schaatstochten waren, kwam men van heinde en ver naar Monnickendam en Volendam om vandaar de oversteek per schaats naar Marken te maken.
De eerste officiële Gouwzeetoertocht stamt uit 1963.

Voor een Gouwzeetocht wordt er gestart en gestempeld in Monnickendam, Marken en Volendam. De lengte van één ronde bedraagt 10 à 25 kilometer. Op medailles komen afstanden van 10, 15, 20 en 25 kilometer voor of veelvouden daarvan.

Een gedenkwaardige tocht werd de Fakkeltocht in de donkere avonduren van 23 februari 1963. Vele duizenden schaatsers met fakkels, maar ook auto’s gingen in Monnickendam het ijs op voor een tochtje naar Marken en Volendam. Op 27 januari 1979 werd nogmaals een Fakkeltocht verreden op de Gouwzee.

(1) Ook goudkleurige medailles

Naast de tochten waarvan hierboven de medaille is afgebeeld, zijn er nog tientallen officiële Gouwzeetochten verreden. Na 1972 werd voor de medailles steeds één van de vier hierna volgende modellen gebruikt (meestal goudkleurig, soms zilverkleurig).

(1) Vooral in 1979 uitgereikt
(2) Vooral in 80'er jaren  uitgereikt
(3) Vooral in 90'er jaren  uitgereikt

Broekerhaven-Volendam Monnickendam

Op 13 februari 1963 reden 600 schaatsers op en neer tussen Broekerhaven en Volendam. De organisatie was in handen van sportvereniging IJsvermaak uit Bovenkarspel.

Vier dagen later, op 17 februari, was er opnieuw gelegenheid om deze tocht te rijden, maar toen kon men ook kiezen voor het traject Broekerhaven- Monnickendam v.v. Ruim 500 schaatsers maakten gebruik van deze gelegenheid.

Andijk-Den Oever

Op 16 en 17 februari 1963 hebben de ijsclubs Andijk-Westeinde en Voorwaarts uit Den Oever een toertocht over het IJsselmeer georganiseerd. De lengte van deze tocht was 60 kilometer.

Krantenberichten spreken over 1500 deelnemers. De administratie van ijsclub Voorwaarts vermeldt 1200 deelnemers op zaterdag 16 februari en 180 deelnemers op zondag 17 februari.

Op zaterdag 16 februari kruiste de route van Andijk-Den Oever de route van Medemblik-Workum, een IJsselmeertocht die op dezelfde dag werd gehouden. De politie regelde op het kruispunt het schaatsverkeer.

Hoorn-Edam

Op 16 en 17 februari 1963 zijn er IJsselmeertochten verreden tussen Hoorn en Edam. De afstand was 35 kilometer. Respectievelijk 300 en 1200 schaatsers namen deel aan deze voorlopers van de grote tochten tussen Hoorn en Amsterdam, die op 23 en 24 februari en op 2 en 3 maart werden gehouden.

Hoorn-Edam-Amsterdam

Op 23 en 24 februari 1963 en een week later, op 2 en 3 maart, organiseerden de ijsclubs van Hoorn, Oosthuizen en Warder toertochten over het IJsselmeer (de ijsclubs van Oosthuizen en Warder waren nog niet gefuseerd). Voor veel deelnemers waren deze tochten het hoogtepunt op schaatsgebied in deze memorabele winter. Men kon een lange tocht van plusminus 100 km schaatsen, waarbij men in Hoorn of Amsterdam/Schellingwoude startte en finishte, maar ook kleinere afstanden waren mogelijk.
Men kon bijvoorbeeld de enkele afstand schaatsen (om met het openbaar vervoer weer terug te keren naar het vertrekpunt) of Edam als start- of keerpunt nemen.

Voor een overzicht van alle mogelijke tochten, zie stempelkaart hiernaast.

Hoorn-Warder

Op het Hoornse Hop zijn in de loop der jaren heel wat toer- en rondetochten verreden. Op stempelkaarten en medailles kom je de volgende plaatsnamen tegen: Schellinkhout, Hoorn, Scharwoude, Grosthuizen, Berkhout, Schardam, Beets, Warder en Oosthuizen.

Opstappen deed men bijna altijd in Warder of Hoorn. In een paar gevallen kon men ook op andere plaatsen zoals Schellinkhout starten. In de tochten van december 1995 was er zelfs een stempelpost ter hoogte van Edam ingericht. De lengte van de tocht varieerde nogal. Eenmaal rond was meestal 15 of 20 kilometer, maar ook andere afstanden kwamen voor.

Het aantal deelnemers bedroeg meestal enkele honderden tot plusminus duizend.

Op het IJssel-/Markermeer ten zuiden van Hoorn zijn op de volgende dagen tochten verreden:

Rond Marken

Op 23 of 24 februari 1963 reden circa 600 schaatsers een IJsselmeer Toer rond Marken. Eenmaal rond was 35 kilometer. Hoewel Marken in 1963 al geen eiland meer was, voerde de tocht toch helemaal rond Marken. De deelnemers moesten over de dijk, die Marken met de vastewal verbindt, heenklauteren. Men reed met de klok mee. De op de medaille afgebeelde route laat Monnickendam links liggen. Toch was het mogelijk om ook vanuit Monnickendam aan deze tocht rond Marken deel te nemen. Startend in Monnickendam ging het over de Gouwzee op Volendam aan en vervolgens buitenom over het IJsselmeer en langs de vuurtoren van Marken naar eerder genoemd klauterpunt. Het laatste stuk naar de haven van Marken en vandaar naar Monnickendam ging dan weer over de Gouwzee.

Medemblik-Enkhuizen

Op 2 maart 1963 werden er door de ijsclubs van Medemblik, Workum, Enkhuizen en Wervershoof toertochten op het IJsselmeer georganiseerd. Eén van de mogelijkheden was een rit op en neer tussen Medemblik en Enkhuizen van 40 kilometer.

Enkhuizen

In 1964 organiseerde de Enkhuizer IJsclub één of twee tochten op het IJsselmeer. Hoogstwaarschijnlijk in het weekeinde van 18 en 19 januari.

Broekerhaven

Na de spectaculaire ijsselmeertochten naar Volendam en Monnickendam in 1963 heeft SV IJsvermaak uit Bovenkarspel in latere winters ronde- tochten op het IJssel-Markermeer georganiseerd. De tochten werden ook weleens Broekerhaventochten genoemd. De lengte van één ronde was meestal 10 kilometer. Het aantal deelnemers was gemiddeld aan de bescheiden kant. Hooguit 4 à 500.

Onderdijk/Wervershoof

IJsclub Ons Genoegen uit Onderdijk en ijsclub De Noord uit Wervershoof hebben apart of samen IJsselmeer Rondetochten georganiseerd. Een enkele keer - zoals op 31 januari en 1 februari 1987 - werd ijsclub De Noord betrokken bij IJsselmeertochten van ijsclub Andijk. De lengte van de tochten was 6, 8 of 10 kilometer of een veelvoud daarvan.

De IJsselmeertochten van De Noord en Ons Genoegen trokken gemiddeld niet veel deelnemers.
De tocht op 1 februari 1972 staat te boek als de Molenhoektocht.

Medemblik

In het weekeinde van 27 en 28 januari 1979 organiseerde ijsclub Radboud uit Medemblik op beide dagen tochten op het IJsselmeer. Een paar kilometer zuidelijker deed ijsclub De Noord uit Wervershoof hetzelfde.

Op zaterdag 31 januari en zondag 1 februari 1987 organiseerde ijsclub Radboud uit Medemblik tochten van 10, 35 en 70 kilometer op het IJsselmeer. Slechts 260 schaatsers namen deel. Dat geringe aantal is niet zo verwonderlijk omdat er in datzelfde weekeinde een moordende concurrentie was van andere officiële tochten waaronder IJsselmeertochten voor de kust van de nabijgelegen dorpen Wervershoof en Andijk.

Gooise Randmerentocht

Op 19 januari 1985 werd de eerste en tot nu toe enige rondetocht over het Gooi- en Eemmeer gehouden. Een ronde was 10 kilometer lang. Het startpunt was op het surfstrand van Huizen.

Venhuizen

Op 29 en 30 december 1995 kon men op het Markermeer voor de kust van Venhuizen een rondetocht rijden. IJsclub Venhuizen e.o. had de startplaats gesitueerd aan de Zuiderdijk ter hoogte van no. 20. Er namen 490 schaatsers deel aan deze tocht met een rondelengte van 6,5 kilometer.

Pampus Schaatstoertocht

Op 6 januari 1996, is de Pampus Schaatstoertocht verreden. De tocht had een lengte van 15 kilometer. De deelnemers startten bij taveerne De Mol in Muiden en reden naar het eilandje Pampus en vandaar met een boog weer terug naar Muiden.

Medemblik-Oude Zeug

Op 3 en 4 februari 1996 werd de IJsselmeer Toertocht Medemblik- Oude Zeug verreden. Organisator was ijsclub Radboud uit Medemblik. Eenmaal op en neer was 20 kilometer. Er waren over beide dagen 640 deelnemers.
Start en finish waren in café Het Swarte Woifke aan de Oosterhaven. Oude Zeug is een haventje tegen de IJsselmeerdijk van de Wieringermeer halfweg Medemblik en Den Oever