Utrecht-West

In dit hoofdstuk worden de schaatstoertochten in de provincie Utrecht ten westen van het Amsterdam-Rijnkanaal behandeld. Ook gaan enkele van deze tochten door een stukje van het aangrenzende Noord-Holland. De Vinkeveense Plassen en alle polders tussen Ouderkerk aan de Amstel in het Noorden en Woerden in het Zuiden behoren tot dit gebied.

Dorpentocht Angsteldistrict/SWIJ

In het gebied waarvan de Vinkeveense Plassen het hart vormen, organiseren de ijsclubs van het Angsteldistrict hun Dorpentocht. Als de omstandigheden gunstig zijn wordt de route van deze tocht over het riviertje de Angstel geleid. De Districtsdorpentocht is onder vele namen verreden.

De drie oudste Dorpentochten stammen uit 1954. Ze werden Plassentocht genoemd. De daaropvolgende zes tochten in 1956 kregen de naam Angstel en Plassentocht.

De Dorpentocht van het Angsteldistrict is verreden onder vele namen, maar het vaakst als Angstel en Plassentocht.
Voor een overzicht van de namen en de datums waarop de tocht is verreden, zie onderstaande tabel.

De lengte van de Dorpentocht is meestal 60 kilometer, maar vooral in de beginjaren kwamen ook andere afstanden voor.

Op de stempelkaarten komen soms nog weer andere namen voor dan op de medailles. Voor de Plassentochten van 1964 bijvoorbeeld werden stempelkaarten gebruikt met het opschrift ”Amstel en Plassentocht”.
Ook gebruikte men overgebleven stempelkaarten van eerdere tochten. Voor de Angstel en Plassentochten in 1956 bijvoorbeeld werden stempelkaarten gebruikt van de Plassentochten in 1954.
Op 16 februari 1985 komen we de Angstel, Gein en Plassentocht tegen.

Hieronder het overzicht van de medailles van de Districtsdorpentocht. De naam wordt vermeld als deze op de achterkant van de medaille staat. De lengte van de tocht wordt alleen vermeld als deze ongelijk is aan 60 kilometer. Op de medailles van de tochten in 1954 en 1956 staat geen afstand.

Voor de tocht op 16 januari 1982 zijn twee verschillende medailles gebruikt. Ze lijken op het eerste gezicht erg op elkaar, maar zijn toch verschillend.

De SWIJ zette al snel na haar oprichting de organisatie op poten voor een kortere tocht, de Botsholtocht, die in december 1962 voor het eerst werd verreden. In 1985 kwam daar de Vinkeveense Plassentocht nog bij.

De SWIJ- tochten zijn populair: In de winter 1996-1997 werden er op 8 dagen tochten uitgezet waaraan ruim 11.000 schaatsers deelnamen.

Hieronder de Medailles van de drie SWIJ-tochten op 1 en 2 maart 1986.

Dorpen- en Kastelentocht Amstel Rijnland

De Dorpentocht van het Amstel Rijndistrict is verreden op 3, 6 en 7 februari 1954. In 1956 is de Dorpentocht verreden op 19, 25 en 26 februari.
De Kastelen- of Kasteeltocht van het Amstel Rijndistrict is in 1954 verreden op dezelfde dagen als de Dorpentocht, dus op 3, 6 en 7 februari. In 1956 is de Kasteeltocht verreden op 11 en 12 februari. De Kastelentochten dankten hun naam aan kasteel De Haar in Haarzuilens.

Wat opvalt is dat zowel de Dorpentocht als de Kasteeltocht in 1956 langer is dan in 1954 ofschoon de aangegeven routes niet lijken te zijn veranderd. Op de medailles van 1954 werd de lengte van de Dorpentocht al enigszins aangepast (38 in plaats van 35 kilometer zoals op de routekaart). Waarschijnlijk hebben de organisatoren in 1956 de aangegeven lengte meer in overeenstemming met de werkelijkheid gebracht (en mooi afgerond) In 1954 deden aan de Kastelen- en Dorpentocht samen in totaal 5500 schaatsers mee.
In 1956 schaatsten op 11 en 12 februari in totaal ruim 2300 deelnemers de Kasteeltocht en later in de maand, op 19, 25 en 26 februari, ruim 2200 schaatsers de Dorpentocht.

Hieronder de medailles van de Kastelen- en Dorpentochten in 1954 en 1956.

Hart van Hollandtocht

Het Utrechtse polderland tussen Wilnis en Kockengen is het gebied van de Hart van Hollandtocht. Start- en stempelplaatsen zijn Wilnis (ijsclub Nooit Gedacht), Hoek van Spengen (ijsclub Nooit Gedacht), Kockengen (ijsclub IJsvermaak) en Portengen (ijsclub De Volharding). De tocht is - eenmaal rond - plusminus 15 kilometer lang. Andere afstanden komen ook wel eens voor. In 1971 stond de Hart van Hollandtocht voor het eerst op de schaatsagenda.

Uit de deelnemer aantallen blijkt dat de Hart van Hollandtocht een redelijk populaire tocht is. Gemiddeld trekt de tocht vele honderden liefhebbers, vaak meer dan 1000.

Onderstaand een medailleoverzicht van de Hart van Hollandtocht. Op de achterkant van de medailles staat Toertocht Hart van Holland. Op oudere medailles komen we ook Toertocht Midden van Holland tegen.

Vele medailles hebben geen datum. Op deze manier kunnen ijsclubs voor meer tochten dezelfde medaille gebruiken. Begrijpelijk, maar toch jammer. Soms krassen schaatsers de datum van de tocht op de achterkant van de medaille.

Poldertocht De Hoef

Het Utrechtse polderland ten zuiden van Mijdrecht, rond De Hoef, is het domein van de Poldertocht De Hoef. De tocht is 15, 30 of 70 kilometer lang. Op bijna alle medailles van Poldertocht De Hoef staat “(IJsclub) Hou Streek (De Hoef)” (ook alleen Poldertocht komt voor).
In 1979 organiseerde ijsclub Hou Streek een drietal tochten onder de naam Amstellandtocht. Deze tocht ging in Noordelijke richting naar Uithoorn door het Amstelland.
Op de medaille van de allereerste toertocht van Hou Streek op 3 januari 1971 staat: “Toer-Cross”.

In februari 1976 is minstens één Poldertocht De Hoef verreden. Uit bovenstaand overzicht blijkt dat de Poldertocht in schaatswinters vaak op het programma stond. Ook op doordeweekse dagen.

In de winters 1985 en 1986 werden de datum en afstand aangegeven op een stickertje dat op de achterkant van de medaille werd geplakt. Soms werd daar met pen nog weer overheen geschreven. Jammer dat deze stickertjes vaak loslaten of verkleuren en daardoor onleesbaar worden. Ook zijn er medailles uit deze jaren uitgereikt zonder sticker. Soms hebben de eigenaars dan zelf de datum en afstand ingekrast.

Vossenjachttocht Kamerik

Op 19 februari 1978 is door 100 schaatsers een tocht gereden in de buurt van Kamerik onder de naam Vossenjachttocht. Waarschijnlijk lag de organisatie van deze tocht in handen van één van de drie ijsclubs die Kamerik rijk is: Nooitgedacht (Kamerik-Dorp), De Samenwerking (Kamerik-Kanis) of Juliana (Kamerik-Oudendam). Alleen ijsclub Juliana is enige tijd lid geweest van de IJsbond Hollands Noorderkwartier, later Gewest Noord-Holland/Utrecht.

Veentocht

In 1979 organiseerden de ijsclubs Juliana (Kamerik-Oudendam) en De Volharding (Portengen) viermaal een schaatstoertocht door het veenweidegebied rond beide plaatsen. De tocht kreeg de naam Veentocht.
Op 13 januari 1982 is er een door ijsclub Hou Streek uit De Hoef georganiseerde Veenlandentocht verreden. Ook deze tocht voerde door het poldergebied van westelijk Utrecht, maar was langer. Het 50 kilometerlange traject voerde langs De Hoef, Oudendam, Kerkvaartbrug en Mijdrecht.

Westveense Poldertocht

In 1982 treedt ijsclub Ons Genoegen uit Woerdense Verlaat toe tot het Gewest Noord- Holland/Utrecht van de KNSB. In hetzelfde jaar wordt samen met ijsclub Juliana uit Kamerik- Oudendam de eerste Westveense Poldertocht georganiseerd. Het zou niet bij die eerste tocht blijven: De tochten waren 20, 35 of 70 kilometer lang. Een karakteristiek punt langs de route is de Westveense Molen aan de Westveensekade even ten noorden van Woerdense Verlaat.

De Westveense Poldertocht kent drie afstanden: 20 kilometer voor een tochtje over de Grecht tussen Woerden en Woerdense Verlaat, 35 kilometer voor hetzelfde traject plus een tochtje door de polders ten noordoosten van Woerdense Verlaat en 70 kilometer voor de 35-kilometertocht tweemaal rond.

Wie de Westveense Poldertocht wat vaker rijdt loopt een grote kans steeds dezelfde medaille te krijgen.
Ook wordt er geen datum op de medaille vermeld (met uitzondering van het eerste seizoen toen er “JAN.’82” op de achterkant stond).
Je komt dan ook vaak ingekraste of - bij gebruik van een sticker - handgeschreven datums tegen op de medailles van de Westveense Poldertocht. Wel is op de achterkant van de medaille altijd de afstand aanwezig.

Medailles Westveense poldertocht waarvan de datum onbekend is.

Vinkeveense Plassentocht

De Vinkeveense Plassentocht werd in 1985 voor het eerst gereden. De Vinkeveense Plassentocht trekt per keer enkele honderden tot enkele duizenden deelnemers. De tocht op 2 maart 1986 was, ondanks concurrentie van de Botsholtocht en de Angstel en Plassentocht, een topper met bijna 3800 deelnemers. Op 21 januari 1987 daarentegen trok de tocht slechts 190 deelnemers. Er waren veel concurrerende tochten die dag (waaronder de Botsholtocht en Angstel en Plassentocht, die overigens ook weinig deelnemers telden) en het dooide licht. De lengte van de Vinkeveense Plassentocht (eenmaal rond) is 30 kilometer, maar ook 12-, 20-, 25- en 35-kilometertochten kwamen voor. Behalve in Vinkeveen kan ook in Loenersloot (Polderweg) worden gestart.

Medailles toertochten georganiseerd door de S.W.IJ. (SamenWerkende IJsclubs, opgericht 1960)

Toertochten georganiseerd door de ijsclub Voorwaarts (Vinkeveen)
 

Toertochten georganiseerd door de ijsvereniging VIOS

Toertochten georganiseerd door de ijsclub E.M.M. (Eendracht maakt Macht, Vinkeveen)

Toertocht Lopik

In de winter van 1987 is er een Toertocht Lopik verreden. De tocht was 8 kilometer lang.

Jeugd-Elfstedentocht

Op 3 februari 1996 startten ruim 1300 jeugdige schaatsers vanuit sporthal Willistee in Wilnis voor een 7 kilometerlange Jeugd- Elfstedentocht, die ook twee- of driemaal kon worden gereden. Op 4 januari 1997, op de dag van de echte Elfstedentocht, werd dit evenement voor de tweede keer gehouden. Plusminus 2000 deelnemers deden er ditmaal mee.

Rondetocht Abcoudermeer

Over de Rondetocht Abcoudermeer is nog niet veel bekend. In 1985 werd die georganiseerd door de Abcouder IJsclub eb de IJsclub Baambrugge.

Toertocht Montfoort

De Montfoorter ijsclub, opgericht in 1888, organiseert de schaatstoertocht Montfoort.

De toertocht Montfoort is in ieder geval verreden op de volgende data.