Waterland

In dit hoofdstuk worden de toer- tochten in Waterland inclusief de Twiskepolder en het aangrenzende Oostzanerveld behandeld. Waterland is het veenweidegebied ten noorden van Amsterdam.

Den Ilp en omstreken 1956 en 1962-1963

De Ilper IJsclub organiseerde in de koude en sneeuwrijke februari- maand van 1956 tweemaal een Twisketocht, in kranten ook aangeduid als Twiskepoldertocht of Twiskemolentocht. In de winter 1962-1963 organiseerde de ijsclub van Den Ilp opnieuw tochten. De tochten gingen door de Twiskepolder, zoals in 1956, én door het Ilperveld. Wie de medailles en stempelkaarten uit die tijd bekijkt, komt namen tegen als: Ronde van Twiskepolder, Ilperveldtocht, Ronde Ilperveld, Twiske Ilperveldtocht en Ilper Plassentocht.

Hieronder een overzicht van de namen en datums van ’oude’ tochten rond Den Ilp.

Omdat veel ijsclubs elk dubbeltje om moesten draaien, werden overgebleven stempelkaarten bewaard en later opgemaakt, ook als de vlag de lading niet meer dekte. Deze stempelkaarten, zijn daar een goed voorbeeld van.
Wat opvalt op beide kaarten is de voorgedrukte datum: (“26 Februari 195 ”of “26 Februari 196 “).
Het suggereert dat de Ilper IJsclub in de vijftiger- en zestiger jaren alleen op 26 februari tochten organiseerde. Dat lijkt niet erg aannemelijk.

Uit onderstaande medailles blijkt de grote diversiteit in namen. Ook de lengte van deze tochten rond Den Ilp varieerde: 25, 30 of 55 kilometer (eenmaal rond). Veel schaatsers reden de ronde twee- of driemaal. Het aantal deelnemers varieerde van 400 op 26 januari tot 1400 op 13 januari.
 

De Ilper IJsclub was één van de weinige ijsclubs in 1956 die eigen toertochten organiseerde. In 1963 komt daar verandering in en gaan steeds meer ijsclubs daartoe over.
Ilperveldtocht is een naam die na januari 1963 verdwijnt, maar in de winter 1995-1996 weer opduikt.

De tochten in december 1962 en januari 1963 door het Ilperveld en de Twiskepolder zijn duidelijk voorlopers van de Waterland- Westtocht.

Zeven- en Elfdorpentocht

Op 10 en 17 februari 1963 organiseerden de Waterlandse ijsclubs een Zevendorpentocht.
De route voerde waarschijnlijk door en langs Landsmeer, Broek in Waterland, Edam, Middelie, Kwadijk, Ilpendam en Den Ilp. De lengte van één ronde is op 10 februari 40 kilometer en op 17 februari 50 kilometer. Waarschijnlijk is op de 17e een lus door de Twiskepolder en het Oostzanerveld toegevoegd.

Op 24 februari werd de Zevendorpentocht verlengd met nog eens 30 kilometer tot een tocht van 80 kilometer. Deze tocht werd Elfdorpentocht genoemd. De vier extra dorpen zijn waarschijnlijk Zunderdorp, Ransdorp (of Schellingwoude), Holysloot en Zuiderwoude geweest.

Een week later, op 3 maart, werd er opnieuw een Elfdorpentocht verreden.Aan de uitrijders van deze tweede Elf-dorpentocht werd naderhand geen medaille, maar een speldje uitgereikt. Alleen de rijders die in Edam waren gestart kregen een medaille.
Op de medailles en speldjes van de Elfdorpentocht komen niet alleen afstanden voor van 80 km, maar ook van 30, 45 en 60 km.

Voor de Elfdorpentocht werden overgebleven stempelkaarten van de Zevendorpentocht gebruikt.

Waterland-Westtocht

Op 2 en 3 februari 1963 organiseerden de ijsclubs van Landsmeer en Den Ilp een tocht door Waterland-West onder de toepasselijke naam Waterland-Westtocht.

Pas op 15 en 16 januari 1966 duikt er weer een tocht op met de naam Waterland- Westtocht. In de tussenliggende tijd werden in dit deel van Waterland tochten verreden onder namen zoals Zevendorpentocht en Elfdorpentocht.

De lengte van de Waterland-Westtocht bedraagt - eenmaal rond - 30 kilometer. Bij oudere tochten was de rondelengte ook weleens 25 of 40 kilometer.

De Schaatstoertochtwijzer vermeldt sinds november 1997 ook een Waterland-Westtocht van 12 kilometer. Schaatsers die 30 kilometer te lang vinden kunnen hierdoor toch een Waterland-Westtocht rijden. Startend in één van de vier dorpen kan men voortaan kiezen voor een rondje van 12 kilometer òf één tot vier volledige toeren van 30 kilometer.

Uit de cijfers blijkt dat de Waterland- Westtocht een populaire tocht is. Het prachtige poldergebied van het Ilper- en Oostzanerveld waar men doorheen schaatst en de nabijheid van Amsterdam zullen hier ongetwijfeld debet aan zijn. Van de tocht op 16 januari 1966 zijn geen deelnemersaantallen bekend, maar door afgelasting van andere tochten was de belangstelling groot.

Medailles van de Waterland-Westtocht:

(1)  Op sommige dagen in de periode februari 1978 tot en met januari 1980 zijn er andere medailles uitgegeven(bijvoorbeeld op 20 januari 1980). Ook zijn op sommige dagen goudkleurigemedaillesuitgegeven.Dedatumstondin1978,1979endecember1981opeen stickertje, dat op de achterkant van de medaille werd geplakt.

(2)  Deze medaille is ook uitgegeven op27 december 1981.

(3)  Opsommigedageninfebruarienmaart1986zijnerookanderemedaillesuitgegeven(bijvoorbeeld op 16, 22 en 23 februari 1986).
(4)  Dezelfde medaille als op17 februari1985, maar zilverkleurig.
(5)  De datum werd ook vaak ingeslagen op de achterkant van de medaille.
(6)  Deze medaille is waarschijnlijk ook gebruikt op de andere tochtdagen in de winter van 1991.
(7)  Deze medaille is ook gebruikt op de andere tochtdagen in de winter 1995-1996.
Op de afgebeelde medaille is de afstand op de voorkant ingeslagen, terwijl op andere identieke medailles de afstand op de achterkant staat.
(8)  Deze medaille is ook gebruikt op de andere tochtdagen in de winter1996-1997. Ook zijn er zilverkleurige medailles uitgegeven.
(9)  Nooit gebruikt. IJsclub Hard Gaat Ie uit Landsmeer bestond in december 1999 100jaar. Ter ere daarvan had het bestuur speciale jubileummedailles laten maken. De jubileumtocht is er toen niet van gekomen. Een heel speciale medaille dus.

Grote- en Kleine Waterland-Oosttocht

Niet in de lange en strenge winter van 1963, maar een jaar later, op 18 januari 1964, werd in Waterland- Oost, dat is Waterland aan de oostkant van het Noordhollands Kanaal, voor het eerst een officiële schaatstoertocht verreden. De lengte van deze Waterlandtocht was 45 kilometer. Een dag later werd de tocht, ingekort tot 35 kilometer, opnieuw verreden onder de naam Kleine Waterlandtoer.

De naam Grote Waterland- Oosttocht verschijnt pas in 1980 in aankondigingen en op medailles. Daarvoor - en ook later nog wel - zie je namen als Waterland Toertocht en Waterland-Oosttocht. Naast de Grote Waterland-Oosttocht is er ook een Kleine Waterland-Oosttocht. Op medailles wordt deze tocht vaak met Waterland Oosttocht Broek in Waterland-Watergang aangeduid.

Pas in 1991 wordt voor het eerst op medailles expliciet de naam Kleine Waterland-Oosttocht gebruikt. De Kleine Waterland-Oosttocht is in de avonduren ook enkele keren als Fakkeltocht verreden.

In 14 winters zijn in totaal 77 Waterland-Oosttochten verreden, inclusief enkele Fakkeltochten.

Bij de berekening van het aantal tochten en het gemiddeld aantal deelnemers zijn een Grote- en Kleine Waterland-Oosttocht op één dag als twee tochten gerekend (dit komt alleen voor op 16 januari 1982 en in de winters 1995-1996 en 1996-1997).

Dieëntocht

In het oostelijk deel van Waterland werd enkele keren een Dieëntocht verreden. Drie Dieëntocht en Waterland Dieëntocht zijn namen die ook gebruikt zijn voor de Dieëntocht. De lengte van de Dieëntocht bedroeg - eenmaal rond - plusminus 20 kilometer. Ons zijn Dieëntochten bekend uit februari 1956, februari 1976, 20 en 24 januari 1979 en de winter 1981-1982.

Waterland kent drie Dieën: het Ransdorper Die, het Holysloter Die en het Uitdammer Die. De Dieëntocht ging over deze dieën en door de aanliggende polders. De route van de Dieëntocht werd later opgenomen in de route van de Grote Waterland-Oosttocht.

Fakkeltocht Schellingwoude-Zunderdorp

In januari 1979 werd een Fakkeltocht Schellingwoude-Zunderdorp ver-reden, een tocht die op 22 december 1981 zou worden herhaald.

Oostzaanse Poldertocht

De Oostzaanse Poldertocht is een tocht over een stukje van de ringsloot van de Twiskepolder en door het Oostzanerveld. De route van de Oostzaanse Poldertocht is het deel van de route van de Waterland-Westtocht dat voor rekening komt van ijsclub Centrum uit Oostzaan. Er kan gestart worden op de ijsbaan van Oostzaan. De Oostzaanse Poldertocht is 10 tot 25 kilometer lang.

In 2 winters zijn in totaal 11 Oostzaanse poldertochten verreden.

Op 29 en 30 december 1995 en 27 december 1996 waren er geen Waterland-Westtochten. Op de andere dagen kon men in Oostzaan starten voor zowel een Waterland-Westtocht als een Oostzaanse Poldertocht.

OOSTZAANSE POLDERTOCHT, 29 dec 1995 (ingekrast)

Ilperveldtocht

De Ilperveldtocht is een tocht van 12,5 kilometer door het Ilperveld met start en finish in Den Ilp. De route van de Ilperveldtocht is het deel van de route van de Waterland- Westtocht dat voor rekening komt van de Ilper IJsclub.

In de winter 1962-1963 is onder de naam Ilperveldtocht ook enkele keren een tocht verreden (zie Den Ilp en omstreken 1956 en 1962-1963). Op alle medailles is de datum op de achterkant ingeslagen. Op sommige ook de afstand.

(1)  Deze medaille is ook gebruikt op andere tochtdagen van de winter 1996-1997.

Midden-Noord-Hollandtocht

De Midden-Noord-Hollandtocht is een combinatietocht waarbij de Grote Waterland-Oosttocht, de Waterland-Westtocht en de Purmerringvaarttocht aan elkaar geknoopt worden.

De tocht is eigenlijk een verlengde versie van de Waterlandse Elfdorpentocht uit 1963. De Midden-Noord-Hollandtocht is 100 kilometer lang.

Op de volgende data werden Midden-Noord-Hollandtochten verreden:
Op 10 februari 1996 gingen er door invallende dooi slechts 285 schaatsers van start.
Op 5 januari 1997, één dag na de Elfstedentocht en drie dagen vóór de Noord-Hollandtocht, ook 200 kilometer, deden 550 schaatsers mee aan deze prachtige tocht.

Op de stempelkaart hiernaast van de Midden-Noord-Hollandtocht op 5 januari 1997 staan de stempels van alle organiserende ijsclubs, te weten:

1. Monnickendam
2. Edam
3. Middelie
4. Kwadijk
5. Purmerend
6. Ilpendam
7. Den Ilp (op voorzijde)
8. Oostzaan
9. Landsmeer
10. Watergang
11. Broek in Waterland
12. Zunderdorp
13. Schellingwoude
14. Holysloot
15. Zuiderwopude/Uitdam