Schaatstoertochten Zuid-Holland

 

Auteurs Aad van den Ouweelen en Rob Voskuyl

Het Gewest Zuid-Holland van de KNSB is een Bond van en voor ijsclubs en schaatsverenigingen in de regio Zuid-Holland, actief in de disciplines langebaan, kortebaan, marathon, shorttrack, kunstrijden, schoonrijden, natuurijs, jeugdschaatsen en inlineskaten.

De voorloper van het Gewest Zuid-Holland is de Zuid-Hollandsche IJsvereeniging (ZHIJ) die op 11 februari 1891 werd opgericht.  In 1893 werd het een Bond. Vanaf 1922 ging deze vereniging zich de Zuid-Hollandsche IJsbond noemen.

 

Het doel van de ZHIJ was in eerste instantie om te zorgen voor geveegde, veilige en vrije ijsbanen in en om Den Haag en vooral om ijsvermaak in de hele provincie te bevorderen. Vrijwel direct begon de ZHIJ ook om zoveel mogelijk ijsclubs te verenigen om te kunnen zorgen voor goede onderlinge ijswegen, zodat je grotere tochten kon maken door de hele provincie.

Zij pakte dat energiek aan en liet ook mooie ijskaarten drukken waarmee je als schaatser op pad  kon. In 1895 waren er al drieëntwintig clubs aangesloten. Het aantal leden en aangesloten verenigingen varieerde een beetje, afhankelijk van de strengheid van de winters, maar nam over de jaren gestaag toe.

Uiteraard organiseerde de ZHIJ ook tochten. Een van de eerste was bijvoorbeeld een feesttocht in 1893, waarbij vijfentwintig leden van de ZHIJ naar Noordwijk reden, over een baan vrijgemaakt door dertig (!) baanvegers.

In 1914 was er ook zo’n feesttocht naar Warmond. Verder over De Kaag kon die dag niet, omdat de vaargeul “met geweld” opengehouden werd. En als je na de koek en zopie geen zin meer had om terug te schaatsen kon je ook met de trein vanuit Warmond terug. Er werden ook veel langere tochten georganiseerd vanuit Den Haag in alle richtingen. Of in ieder geval bedacht, zoals een 135 km tocht, die onder andere langs De Kaag en Warmond zou voeren, maar helaas nooit is verreden. In latere jaren organiseerde de ZHIJ regelmatig tochten, zoals de sterrit in 1929 naar of door Warmond. Voor het jubileum van 1933 was een soortgelijke tocht aangekondigd, maar, een beetje naïef, was de datum ruim van tevoren vastgelegd op 20 december, de dag waarop de dooi inviel.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de naam ZHIJ veranderd in Provinciale Vereniging ten behoeve van het Toerisme op de schaats.

Na de Tweede Wereldoorlog deelde de KNSB Nederland in in Gewesten.

Het Gewest Zuid-Holland van de KNSB is ingedeeld in Districten.
In 1950 waren dat:
’s Gravenhage
Westland
Rotterdam
Zuid-Hollandse eilanden
Alblasserwaard en Vijfherenlanden
Krimpenerwaard
Gouda
Zoetermeer
Delft
Sassenheim
Hollands Merendistrict (opgericht op 28 december 1940)

Aar en Amstel
In 1966 verlieten de IJsclubs van Ter Aar, Nieuwkoop en Noorden het Merendistrict en richtten het
het nieuwe District Aar en Amstel op.

In 2010-2011 waren de districten (bron: Gewest Zuid-Holland, Jaarboek 2010-2011)
Den Haag
Westland
Rotterdam
Hoekse waard
Alblasserwaard
Vijfheerenlanden
Krimpenerwaard
Midden-Holland (o.a. ijsclub Meije Vooruit en Reeuwijk)
Sassenheim
Aar en Amstel (o.a. Nieuwkoop)

Buiten de KNSB om werd vanaf 1985 in Leiden de Elfstegentocht georganiseerd, een schaatstocht over de grachten.
Ook buiten de KNSB om organiseert de Stichting De Kwakel met medewerking van diverse IJsclubs de Poldertocht De Kwakel.

Bronvermelding

1. Archief en collectie toertochtmedailles Aad van den Ouweelen, 2020

2. Artikelen over het Merendistrict in het blad Kouwe Drukte van de Warmondse IJsclub, auteur Rob Voskuyl
-   nummer 234 – 42e jaargang – seizoen 2019-2020
-   nummer 235 – 42e jaargang – seizoen 2019-2020

3. Toertochtmedailles Louis de Rijk, 2020