De Koppelstok

Plaats	Langeraar (nu: Nieuwkoop), Nederland
Kunstenaar	Marcus Ravenswaaij (1925 - 2003)
Datum onthulling	31-10-1987

Beschrijving

Beschrijving: Bronzen beeld van 3 schaatsenrijders met koppelstok. De schaatsers rijden op houten schaatsen. 

Opschrift: Op bordje voor de eerste schaatser: Naam: Schaatsers met koppelstuk¹, Naam kunstenaars: Marcus en marijke Ravenswaaij, Materiaal: Brons op betonplaat, Beschrijving: De schaatssport zit de Ter Aarse en Langeraarse bevolking in de genen. Naast het wedstrijdschaatsen was het zwieren en het 'rijden aan de stok' favoriet, Jaartal: 1987.  Er is ook een schematische tekening van het beeld (al lijkt dat meer een touwtrekwedstrijd).

Het bordje is geplaatst tussen 18-11-2017 en 17-05-2020²

Achtergrond informatie: 

In Kouwe Drukte 4, heeft Wiebe Blauw de achtergronden van dit beeld uit de doeken gedaan, onderstaand de tekst van dit artikel.³

'De "Koppelstok" is een beeldhouwwerk, dat drie schaatsenrijders aan de stok voorstelt. Het beeld staat ten zuiden van de Leidsche Vaart in Langeraar. Het is ontworpen en gemaakt door beeldhouwer Marcus Ravenswaay uit Hoogblokland. Het is op 31 oktober 1987 onthuld door de toenmalige burgemeester van Ter Aar, de heer P.J. Verhoef.
De gemeente verstrekt Marcus Ravenswaay de algemene opdracht schaatsenrijders te verbeelden. Pas nadat Ravenswaay zijn ontwerp heeft ingediend, krijgt het beeld de naam "de koppelstok". Ravenswaay heeft zich bij zijn opdracht vooral laten leiden door de traditie van het schaatsenrijden in Nederland. Vandaar dat hij ervoor heeft gekozen de schaatsenrijders aan de stok te laten rijden. De personen, een man en twee vrouwen zijn niet in een schaats-outfit uitgedost, maar in hun dagelijkse (boeren) kledij. De man rijdt voorop, gevolgd door een vrouw van ongeveer dezelfde leeftijd, terwijl een meisje of jonge vrouw moeite heeft hen bij te blijven. De onderlinge relatie van de drie personen is willekeurig, immers op het ijs gelden geen vaste relatie- en gezagspatronen. De drie rijden overduidelijk op houten schaatsen van het Fries-Zuid-Hollands type.

Marcus Ravenswaay heeft voor dit kunstwerk bewust houten schaatsen bestudeerd. De meeste beelden met schaatsers in Nederland vertonen schaatsers op hoge Noren. Het beeld straalt levensechtheid uit. Het schaatsen gaat het drietal niet alle even gemakkelijk af. De inspanning is van de lichamen af te lezen. Het natuurlijk vormgeven van zijn objecten vormt de leidraad in het werk van Ravenswaay. Hij heeft een sterke voorkeur voor het weergeven van mensen en dieren, hun leven en de daarbij horende emoties.' .... 'Met het beeld "de koppelstok" is een verdwenen schaats traditie in Nederland vastgelegd.

De onthulling van het beeld, die in oktober plaatsvond toen er vanzelfsprekend geen ijs lag, werd gevolgd door een heuse skeelerwedstrijd met landelijke cracks.
Staand voor het beeld is in noordoostelijke richting aan de overzijde van de Leidsche Vaart het pand van smederij Pieterse aan de Smidskade 4 zichtbaar (het huis meest rechts op de eerste foto). Hier werden vroeger door smid Johannes Pieterse (1831-1918) en zijn zoon Hendrik (1876-1952) schaatsen gemaakt van het Fries-Zuid-Hollands type met het merkteken J.P. Zonder het te weten heeft Ravenswaay de schaatsers laten rijden op schaatsen die vrijwel identiek zijn aan de Pieterse-schaatsen.

Wiebe Blauw, met dank aan Poolstergenoot Ruud Boelens uit Ter Aar en de kunstenaar Marcus Ravenswaaij.'³

Locatie

Ten zuiden van de Leidse Vaart bij de kruising van Landlustpad en Langeraarseweg

Precieze locatie via Google maps: Schaatsbeelden in de openbare ruimte

GPS: 52.18719, 4.69863

Bron

1. Koppelstuk is waarschijnlijk een typefout en moet Koppelstok zijn. Het beeld wordt in veel databases net iets anders genoemd, maar wel altijd verwijzing naar koppelstok.
2. TWM van Berkel. Schaatsers met koppelstok, (17-05-2020). Kijken naar Beelden.
3. Wiebe Blauw. Aanhoudend winters (2) - De koppelstok (1998 nr.4 p.24). Kouwe Drukte
4. Met dank aan C. van Seventer voor het maken en beschikbaar stellen van de foto's