Jan Östblad

Beschrijving

In 1925 startte J.Östblad een schaatsschoenenfabriek in Stockholm en verhuisde het bedrijf in 1930 naar  Järna (Zweden). Daar richtte hij de  Östblads Skridskofabrik op. Hij werkte aanvankelijk samen met Gillberg. Ze maakten vooral hockeyschaatsen voor L.M. Ericsson, toen nog een bescheiden firma die later zou uitgroeien tot een groot telecombedrijf. Van het tweetal had Östblad de technische kennis, zoals blijkt uit het patent op een klemmechanisme op de voetplaat, dat hij aanvroeg op 27 oktober 1934.

Östblad en Gillberg zouden rond 1935 uit elkaar zijn gegaan. Het belette Östblad niet om zijn vleugels uit te slaan naar buurland Noorwegen. Sportzaak Hans Erichsen uit Oslo verkocht rond 1938 Østblads A.B.C.-modell hockeyschaatsen, waarvan de naam voor zover ik weet geen betrekking heeft op de ABC-fabriek van de gebroeders Claesson uit Kungälv.

Halverwege de jaren vijftig van de 20^e eeuw kwam de klad in de verkoop van Östblads modellen. Meer en meer Scandinavische ijshockeyspelers stapten over op Canadese schaatsen van CCM. Mede vanwege het sombere toekomstperspectief durfde Östblad in 1956 de overname van de schaatsproductie van Eskilstuna Jernmanufaktur uit Rosenfors/Eskilstuna niet aan.

In 1960 wordt het bedrijf opgekocht door MCB uit Tobo, een bedrijf dat door fusies was ontstaan uit Nymanbolag (o.a. fietsen, motorfietsen, grasmaaimachines, buitenboordmotoren) en Monark (Crescent fietsen, ski’s en elektronica).
Mogelijk is de fabricage van schaatsen voortgezet in de sportafdeling van het bedrijf, MCB Sport AB, maar langer dan een paar jaar zal dit niet hebben geduurd.

Het patent 86104 uit 1934
Het patent uit 1934 met het nummer 86108 betreft het volgende.
De voetklemmen, die in een kom aan de bovenkant van de voetplaat liggen, kunnen nadat ze op de juiste breedte zijn ingesteld met een hendeltje worden vastgeklemd en na gebruik weer worden vrijgemaakt.

Het principe is toegepast op de ijshockeyschaatsen uit het Eskilstuna Museum, een stel met buis en potten, zoals gebruikelijk bij modellen van Östblad. Ze zijn in de voetplaat gestempeld met ‘ÖSTBLADS / 5:AN / PATENT’. Vermoedelijk slaat het cijfer in ‘5:AN’ op model no. 5. De code AN houdt wellicht verband met de maat of de uitvoering.
Waarschijnlijk waren er dus al modellen aan deze no. 5 vooraf gegaan. Vermoedelijk had Östblad ook al eerder patenten verkregen, zoals blijkt uit de lagere patentnummers (64156 en 71348) op een doos voor bandyschaatsen met schoenen.

A.B.C.-model ijshockeyschaats
Deze schaats van Östblad kwam in verschillende uitvoeringen: met bruine schoenen, een luxe model voor dames en een met bontgevoerde ‘pels med skinn’.

Tubular skates
Afgezien van de schoenschaatsen komen we in diverse collecties de zogenaamde ‘halvrör’ (metalen onderbindschaats voor ijshockey of bandy; letterlijk: halve buizen) modellen van Östblad tegen. Dit type schaatsen moet de schaatsfabriek uit Järna zelfs lang na de Tweede Wereldoorlog nog hebben gemaakt. Ter vergelijking: CCM, Östblads belangrijkste Amerikaanse concurrent, verkocht in de jaren dertig al geen onderbindmodellen meer.

Slijpmachine voor schaatsen
Ook heeft Östblad patent aangevraagd (1939) en verkregen (1941) voor een machine om schaatsen mee te slijpen. (Zweden)

Bron

Niko Mulder, 2020
Aad van den Ouweelen, 2020
Tijdschrift Järningen (Järna, Zweden), Jaargang 29, 2015-3, bladzijden 23 t/m 27

Produktie

Merktekens