Joannes Josephus van Thiel

Categorie	Schaatsenmaker
Naam	Thiel, Joannes Josephus van
Geboren	∗ Den Dungen / 27-7-1864
Overleden	† Den Dungen / 13-12-1946

Beschrijving

Joannes Josephus (Sjef) van Thiel is een zoon van de smid Cornelis van Thiel uit Den Dungen. Hij neemt rond 1880 de smederij in de Paterstraat van zijn vader over. Sjef van Thiel maakt vooral hekwerk voor kerken en windhanen op kerken, onder ander het hekwerk voor de kerk en het kasteel van Heeswijk. Het bidprentje bij zijn overlijden vermeldt: ‘Hij was onderlegd en kundig vakman in het maken van allerlei smeedwerk; hij vervaardigde al het werk voor den tempel des Heeren...’

Van de smederij van J.J.C. van Thiel is vrijwel de gehele boekhouding tussen 1885 en 1940, met uitzondering van de periode tussen 1885 en 1897, bewaard gebleven. Het ontbreken van de kasboeken uit deze periode is jammer, want in die periode schijnt Van Thiel zijn naam als schaatsenmaker juist gevestigd te hebben.

In het jubileumboek van de Amsterdamsche IJsclub uit 1914 wordt er melding van gemaakt, dat op 9 december 1890 de kunst rijder C.F. Cordes uit Den Bosch, die beroepsfotograaf was, op schaatsen van het systeem Werner reed die hij had laten maken door een smid in Den Bosch. Waarschijnlijk werd hiermee Van Thiel bedoeld.

Van Thiel maakte waarschijnlijk vooral schaatsen voor schaatsenrijders buiten Brabant. Soms ontving hij eerst een schriftelijk verzoek. Vervolgens kwam de persoon in kwestie naar Den Dungen voor het opnemen van de maat en te overleggen welk type schaats men wilde. In sommige gevallen bleef de besteller van de schaatsen overnachten in Den Dungen om de volgende dag de schaatsen mee naar huis te kunnen nemen.

Vooral onder de schoonrijders in Noord-Holland waren de schaatsen van Van Thiel populair. Uit het bewaard gebleven kasboek blijkt dat hij in 1901 29 paar schaatsen verkoopt. Onder andere werden in januari 1901 schaatsen besteld door J.K. Kaan uit Anna Paulowna en J. van der Veer uit Schagen. In 1901 verkoopt Van Thiel 15 paar aan een zekere Smit, die wederverkoper is. Mogelijk wordt hier Hd. Smit uit Schagen bedoeld, die rond 1900 in de Schager Courant regelmatig adverteert met de verkoop van schaatsen. Van Thiel heeft elf modellen in zijn assortiment, waaronder een zelfslijpend model. Bij deze schaats is de buitenkant van de schenkel harder dan de binnenkant, zodat het binnenvlak van het glijdeel eerder slijt dan de buitenranden.Op die manier ontstaat een gootvorm met scherpe afzetranden.

De krulschaatsen van Van Thiel hebben een breed uitgesmede krul. Rond 1920 wordt de smederij verplaatst van de Paterstraat naar het Maaskantje, direct tegen Den Dungen aan. Tijdens de strenge winter van 1929 verkoopt hij 21 paar zelfgemaakte schaatsen. In de jaren dertig noemt hij zich nog steeds fabrikant van schaatsen. Vanaf 1930 werken zijn zoons Chris en Henricus mee in de smederij, maar waarschijnlijk maken zij geen schaatsen meer. In het kasboek van 1940 wordt gesproken van de verkoop van compleet ijzeren en van Friese schaatsen.

In de tweede helft van de jaren twintig van de vorige eeuw helpt zijn zoon Henricus-Christiaan hem met het maken van de schaatsen.

Het naamstempel in de schaats vermeldt J.J.C.van Thiel. Sjef van Thiel heette formeel Joannes Josephus en was een zoon van Cornelis: J.J.C. De familie van Thiel is een uitgebreide smedenfamilie. Ook in Schijndel en Beek en Donk zitten smeden van Van Thiel.  De bekende oud-voorzitter van deTweede Kamer mr. Van Thiel komt uit deze familie.

Sjef van Thiel en zijn schaatsen spelen een belangrijke rol in het boek De Schaatskampioen van Lambert Lucasz, waarin een aantal sterke verhalen worden verteld over de strenge winter van 1890/91. Lambert Lucasz is het pseudoniem van de kinderboekenschrijver Kees Spierings uit Den Bosch. Het boek is omstreeks 1940 uitgegeven bij L.C.G. Malmberg in Den Bosch. In het boek vindt een wedstrijd plaats tussen de hardrijder Driek Smulders, voor wie smid Peer van Santen speciaal schaatsen heeft gemaakt en de huzaar te paard, Kees Verschuren, op een kanaal over een lengte van drie kilometer. Het paard rijdt over de dijk. In het verhaal wordt de smid getypeerd als iemand die voornamelijk schaatsen levert aan rijders in Friesland (lees: Noord-Holland), jaarlijks 30 tot 40 paar. De overeenkomst met de schaatsenverkoop van Van Thiel in 1901 is treffend. Het af te leggen traject komt overeen met de afstand van Den Dungen naar Den Bosch over de Zuid-Willemsvaart.

Josephus Cornelis (1902-1942), de oudste zoon van Joannes Josephus (Sjef) van Thiel die elektricien is, adverteert op 16 december 1933 in de Prov. Noordbrabantsche en s Hertogenbossche courant met een partij 'Van Thiel's kunstschaatsen voor kenners', mogelijk afkomstig van zijn vader.

 

Zie ook Christiaan Cornelis van Thiel - Den Dungen

Zie ook Henricus van Thiel - Den Dungen

Bron

Van Glis tot Klapschaats (Wiebe Blauw), 2001

Aad van den Ouweelen, 2021

Produktie

Type schaats	Krulschaats, Schoonrijschaats, Wieringerwaarder damesschaats, Wieringerwaarder schaats
Vestigingsplaats	Paterstraat, vanaf ca.1920 Maaskantje Den Dungen
Periode	1890 - 1930

Merktekens