De winter van 1763

 

De winter van 1763 was bijzonder koud en streng. Begin januari vriest de Zuiderzee zo snel dicht, dat een aantal schepen in het ijs gevangen raken en als op 21 en 22 januari het ijs bij Texel gaat werken, wordt een aantal van deze schepen finaal gekraakt. Ze waren eerder al met grote moeite en behulp van ijsschuiten gelost. Het ijsvermaak is inmiddels in volle gang. De overtocht van Friesland naar Holland kan al snel gemaakt worden en honderden mensen maken van deze bijzondere gelegenheid gebruik. Het is zelfs zeer goed mogelijk te schaatsen, maar vele spannen het paard voor de ar en trekken naar Enkhuizen.

Twee jaar later verscheen van de hand van een onbekende schrijver in het ‘Nieuwe Bolswarder Almanakje’ een lofzang op deze bijzondere winter.

 

Aanhoort dan vrienden allegaar
Wat ik uw zal gaanzinge
Al van een winter hard en zwaar
Ik zal het uw volbringe
Zeventienhonderdt was het jaar
En dan nog drie-en-zestig klaer:
Doe ging het zoo an’t krenke,
Men zal het lang gedenke.

Tot Stavoren al op de zee
Daer stonden zeven tentent,
By Laeksum stonden dan nog twee,
Daer ging men brand’wyn drinken:
En zater daer by een mooi vier
En maekten daer een goede sier,
En was het al groote basen,
Men dron uyt kop en glaesen.

By honderden van menschen klaer,
Die reden na Enkhuyzen,
Ja meest op reedens allegaer,
Heel ver van Elaahuyzen,
En al de dorpen daer in ’t rond
De boeren kwamen op die stond
Haer op de Zee verblijen,
’t Wonder in de tijen.

Veel borgers en veel Heeren mee,
Gingen op zee playsiere,
En reeden daer met Paerd en Slee,
Al met een goe maniere,
En kwamen zij uit Holland klaer,
Stonden de opsichters allegaer,
Zij gingen haer besoeken,
De Sleeden in de hoeken.

Ick ben in de maend van Jannewaer
Na Enkhuyze gereede,
En eer ik nog half-weege waer,
Tot Enkhuyze de steede,
Zoo zijnder my voorby gegaen
Zeshonderd mensen heel bequaem,
Maer ik heel onvermeeten
Had ’t op ’t laest vergeten.

En dan nog wonder boven al,
Dat ’t Ys was so gelijke,
By honderten ven mensen al,
Zoo wel arm als rijke,
Die bennen daer ook heen gegaen,
En als zy quamen daer van daen,
Getuygden allegaere,
Dat ’t klaer banen waere.

De baenen dire in ’t getal,
De vierde ging men maken,
Om ieder maer zo hy gou kan,
Daer over quam te raken,
De vierde baen zoo seg ikdan,
Liep op de Noorderhaven an,
En in de haven waere
Meer andere barte daere.

De Staverse, aanhoort dit al,
Zy gingen ’t eerstmael waege,
Met reedens en met Paerd en Slee,
Zijn dat geen groote basen?
De eerste die daer over quam,
Zijn ambagt was een Timmerman,
Een baes al van Stavoren,
Die was daer heel verkoren.

Van Sneek en Bolswaert op die stont,
Kwaemen Liefhebbers meede,
Van Makkum, Workum of daer in ’t rond,
Elk kwam met Paerd en Sleede;
Van Leeuwaerden gelooft my vry,
Daer was heel geen couragie by
Maer Belkum is gelyke,
Ging haer de Loef afstryke.

En alle dorpen hier in ’t rond,
Lieten ’t daer niet by blyve;
Koudum, Molquerum op die stond,
Zy gingen haer verblyde;
Met heele troepen quamen zy,
Elk toonde hem daer even bly,
Zy stonden allegaere,
Al by de lenten klaere.

En den wast op de klok van agt,
Ging elk hem eerdig maeken,
En reeden den met felle kragt,
Tot zy kwamen genaken,
De Vin of Enkhuyzen de Stad,
Elk dan wat te bestellen had,
En ging daer koopen klaere,
Een gedagtenis voorwaere.

Ook kwamen zy van Holland mee,
Tot Stavoren gereede,
By honderden van mensen ree,
Met meenig Paard en Sleede,
Zy dreven Negotie metter spoet,
Een Krentebol of zilvergoed;
Of gingen daer heel vaerdig,
Een borrel drinken aardig.

Savonts de klok van half vijf,
Kwamen zy allegaere;
Da was ’t Manne welkom thuys,
Geeft my een Borrel klaere,
En dansen daer een deuntjen toe,
Wilhelmus of Kiekeboe,
Kom en speel op een ander,
Zo manen weert u schrander.