50 jaar Zaanse IJskronieken, naar een periode van zachte en nog zachtere winters? de winters van 1971/72 tot en met 1975/76

De winter van 1971/72

Een hoofdstuk met wéér vijf kwakkelwinters achter elkaar en bovendien met twee winter-beschrijvingen waarin de schaatsen helemaal niet meer uit de kast komen, zodat terecht kan worden opgemerkt: "WINTERS SCHIJNEN IN NEDERLAND "OVER" TE GAAN" ...... Of dit juist is, zal de toekomst leren. Persoonlijk blijf ik er absoluut van overtuigd, dat dit soort verschijnselen tijdelijk is en dat strenge, normale of zachte winters elkaar zullen blijven opvolgen. Alleen ....  er is geen enkele regelmaat te ontdekken, maar dat was in vroeger jaren ook niet het geval. Ik houd het er maar op dat een strenge of een normale ijswinter elk jaar één jaar dichterbij komt! En tenslotte nog dit: zij, die mochten denken, dat het in bovenvermelde winters helemaal niet meer vroor, komen bedrogen uit, we reden nl. wel degelijk zo af en toe, maar het duurde meestal niet lang!

1971/72

Een winter met totaal slechts zes ijsdagen.

11 november
De eerste vorstdag van de komende winter valt op Sint Maarten, het heeft nl. - 4 C. gevroren en omdat er geen wind was, liepen de kleine slootjes meteen al dicht. Ook vanavond vriest het weer maar de volgende dag is de vorst verdwenen.

20 november
De tweede vorstdag valt hier op 20 november, gelijktijdig met de eerste sneeuw; het vroor hier - 5 C., maar in het binnenland zijn al temperaturen van - 10 C. gemeten.

21 november
Harde Zuidenwind, later storm, van vorst geen sprake meer.

23 november
De wind is weer naar het Noorden gedraaid en het heeft - 3 C. gevroren. Een gewone vorstdag dus, van ijsdagen is geen sprake.

24 november
Nog steeds lichte vorst, maar van weinig betekenis.

DECEMBER 1971

29 december
Na zeer zacht weer, ook tijdens de Kerstdagen, is de wind vandaag N.O. geworden en begint het licht te vriezen.

30-31 december
Harde N.O.-wind, maar nog steeds geen flinke vorst, er zit blijkbaar weinig "kou in de lucht".

JANUARI 1972

Ook in de eerste weken van januari weinig verandering, slechts af en toe wat nachtvorst en daar blijft het bij. Op 8 en 9 januari worden te Deventer de Nederlandse Schaatskampioenschappen verreden (wat een geluk, dat er nu goede kunstijsbanen zijn!) en Kees Verkerk wordt Kampioen, Ard Schenk is met studieverlof. Bij de dames is het Atje Keulen. Overigens: géén schaatsnieuws!

17 januari (maandag)
Felle vorstinval in de nacht van zondag op maandag. Met harde O.Z.O.-wind is de winter nu toch ingevallen en vriest het overdag maar liefst - 6 C., daar moesten we weer even aan wennen! Mede omdat het overdag zo hard vroor, zijn de sloten meteen dichtgevroren, veel grondijs, ten gevolge van de harde wind. 1e ijsdag.

18 januari
Strenge vorst tot - 14 C. en overdag - 10 C. ! ! 2e ijsdag, De Zaan, de Nauernase vaart etc. in één nacht dicht gelopen. Op kleine slootjes wordt hier al geschaatst en dat, terwijl er zondag nog van ijs geen sprake was, het leek toen wel een voorjaarsdag .... Zo snel kan het nu eenmaal veranderen in ons landje en daar kan geen weersvoorspelling tegenop!

19 januari
Even snel als de koude kwam, zo vlug verdwijnt ze nu weer! Vanochtend gingen de ijsbloemen al van de ruiten en de dooi zet in. De ijsbanen zijn precies één avond open geweest.

20 januari
Doorgaande dooi met Z.W..-wind, 's nachts licht opvriezend, zodat kinderen op kleine slootjes nog steeds kunnen schaatsenrijden. Maar de tijd, dat onze kinderen klein waren, is ook al lang voorbij en zo hebben we daar dan geen zorgen meer over.

21 januari
Zelfde weertype, licht opvriezend, het ijs gaat niet achteruit.

22 januari (zaterdag)
Op de verlovingsdag van onze jongste dochter, Eline, zij gaat zich verloven met Ruurd Algra, heb ik toch weer even kunnen schaatsenrijden, voor het eerst na twee jaar. Het vorig jaar moest ik verstek laten gaan, nu zijn mijn benen weer gezond en zo heb ik toch een uurtje maar, genoten van mijn liefste sport: het schaatsenrijden! 's Middags gingen wij naar Friesland om de verloving verder te vieren, het was bar gezellig en ook daar was het volop winter met sneeuw- en ijspret overal; Friesland heeft altijd een streepje voor, daar kon ik mij nu zelf van overtuigen.

23 januari (zondag)
Nu toch flinke dooi met regen, mist en Z.W.-wind, géén ijs-zondag! Goed, dat ik gisteren toch even de schaatsen heb onder gehad ...

28 januari
Vorst valt opnieuw in. Harde O.N.O.-wind. Koud weer op komst.

29 januari
3e IJsdag. Vorst - 4 C., ook overdag. Veel grondijs in de sloten.

30 januari
4e IJsdag. Vorst - 6 C., sneeuwbuien, Leeuwarden meldt - 14 C. en op 22 januari schreef ik dus niet voor niets, dat ze daar altijd een streepje op voor hebben. Het is maar, hoe je het bekijkt, zal iemand zeggen, die niet op winterse kou gesteld is .... Wat het ijs hier betreft, het is net niet sterk genoeg om er op te kunnen rijden en door de sneeuw zijn de zwakke plekken niet meer zichtbaar. Wel heb ik tot mijn verbazing vernomen dat er op de Gouwzee bij Monnickendam is geschaatst.

31 januari (maandag).
5e IJsdag met een vorst van - 7 C. en overdag - 4 C. Weer zware sneeuwbuien, zuidelijke wind, echter géén dooi! Alles ligt nu onder een flink pak sneeuw, zoals deze winter nog niet is voorgekomen.

FEBRUARI 1972

1 februari
Nog steeds vorst tot - 7 C. en overdag - 3 C., zodat de maand begint met de zesde ijsdag. Er wordt nu vooral op ijsbanen veel geschaatst, want het ijs in het veld is bedorven door de sneeuwval. En zowaar een foto in de krant van ijspret op de Gouwzee, bij Monnickendam! Dat zou in vroeger jaren, toen de Zuiderzee er nog was, niet mogelijk zijn geweest, maar het nu zoete water bevriest veel sneller en bovendien schijnt de Gouwzee zeer ondiep te zijn. In ieder geval, er werd daar geschaatst en nog steeds verwonder ik mij daarover met zo'n kwakkelwinter.

2 februari
De ijspret was van korte duur, het dooit nu hard met een Zuidelijke wind en bovendien mist. Later weer wat opklaringen maar de vorst is voorbij.

3 februari
Doorgaande dooi, het schaatsen is afgelopen ...

19-20 februari
Géén vorst meer, wel schitterende schaatssuccessen van Ard Schenk, die opnieuw Wereldkampioen werd te Oslo en bovendien winnaar op alle vier afstanden. Tevens is hij dit jaar Olympisch en Europees Kampioen geworden, hij krijgt met recht de titel: Grootste Kampioen aller tijden

MAART 1972

11 maart
Zware sneeuwbuien en harde N.O.-wind, temperatuur - 3 C.

12 maart
Zeer koud; - 4 C., maar overdag oplopend tot + 2 C. Grondijs in de sloten.

13 maart
Nog harde Oosten-wind en - 4 C. vorst. Een klein, koud staartje van maart, maar vorig jaar was dat nog erger! Einde winteraantekeningen 1971/72.

De winter van 1972/73

Kwakkelwinter met één dag schaatsenrijden.

13 november 1972
Hoewel het nog geen winter is, moet ik melding maken van een ZEER ZWARE STORM MET WINDSTOTEN TOT 160 KM PER UUR (ORKAANKRACHT). Het zou de zwaarste storm zijn sinds 1921 en er is ontzaggelijke schade aangericht in het gehele land, ook vooral de bossen hebben het moeten ontgelden. Maar wat erger was, er vielen zeven doden en dat soort verlies is nooit meer te herstellen ..... Ons eigen huis had ook zeer zware stormschade, er woeien ruim veertig pannen af plus alle panlatten aan de Westkant en een groot gat in het dak van de schuur, veroorzaakt door afgewaaide boomtakken. Ook de goot was kapot en de totale schade bedroeg wel f 2.000,--, maar was gelukkig voor stormschade gedekt!

DECEMBER 1972

13 december
Ditmaal kan ik een gehele maand overslaan, want er gebeurt niets wat op een vorstperiode lijkt, integendeel, de eerste tien dagen van december waren uitzonderlijk zacht. De gemiddelde temperatuur bedroeg 6,8 gr. C. boven nul en dat is drie graden, boven normaal!

Kerstmis 1972
Voor de Kerstdagen heeft het wat gevroren en de eerste Kerstdag is het stralend winterweer met lichte vorst tot - 3 C. Daarna weer zachter weer en zo sukkelen we maar door.

30 december
Vandaag waarachtig de eerste ijsdag van deze winter, althans hier. ln Friesland wordt nl. alweer beperkt schaatsen gereden. Maar vandaag begint het er hier nu ook op te lijken, de vorst bedroeg - 6 C. en overdag - 2 C. en dan spreken we, zoals bekend van een ijsdag. Daar er hoegenaamd geen wind is, liggen alle slootjes met spiegelglad ijs er heerlijk bij, je zou er zo zin in krijgen, maar we moeten nog even geduld hebben!

31 december
Vannacht opnieuw - 6 C. en wat vorst overdag, 2e ijsdagen als het zo nog even doorzet, kunnen we de schaatsen weer opzoeken.

JANUARI 1973

1 januari
Weer op de schaats. Na een vorst van ca. - 6 C. konden we dan vandaag, op Nieuwjaarsdag, eindelijk weer eens de schaatsen onderbinden. Prachtig, spiegelglad ijs, haast te mooi om waar te zijn! Arnold kwam mij al afhalen en zijn later, samen met zijn vrouw Marian, de gehele Reef af geweest. Ook Eline' s verloofde, Ruurd Algra, heeft voor het eerst bij ons gereden, maar helaas waren zijn schoenen te krap, zodat hij niet lang kon rijden, Elien moest verstek laten gaan wegens keelontsteking en Annet, nu woonachtig in Krommenie, wist nog niet eens, dat er al geschaatst werd, zo gaat dat, wanneer men in een grotere plaats woont ..... Helaas is de pret van korte duur; vanmiddag steeg de temperatuur al boven het vriespunt en de wind werd Z.W. Doorzetten van de vorst zit er niet in.

2 januari
Vorst geheel verdwenen; de ijsbanen zijn slechts één dag even open geweest ...  Vandaag nog een aardige foto in het Handelsblad van 2 januari: Contrasten op 1 januari 1973: zwemmen in zee en de eerste schaatsers plus een ijszeilboot op de Gouwzee, hoe bestaat het!

3 januari
Geen bijzonderheden meer te melden, het is afgelopen met de vorst.

8 januari
Uit "De Zaanlander" van 8 januari 1973: "Ard weer winnaar. Ard Schenk en Erhard Keller zijn op de nieuwe kunstijsbaan De Uithof te Den Haag de winnaars geworden van de eerste Profschaatswedstrijden van de ISSL. Schenk won bij de all-rounders drie afstanden. Slechts op de tien kilometer moest hij Verkerk voor laten gaan. Sportief gezien waren de wedstrijden, ondanks de omstandigheden dat er goede tijden werden gemaakt, een succes. Financieel werd het een grote strop. In totaal bezochten: slechts 15.000 mensen de wedstrijden, terwijl de ISSL-leiding op zeker 40.000 toeschouwers hadden gerekend." Die eerste Prof-wedstrijden zijn dus géén succes!

31 januari
Daar er geen vorst van betekenis voorkom, kan ik ook deze maand alweer afsluiten.

FEBRUARI 1973

17 februari
Het schijnt dat deze winter verder verstek laat gaan. Zelfs sneeuw blijft weg, op wat natte sneeuwbuien na.

24 februari
Opnieuw enige sneeuwbuien, maar verder niets te vermelden.

MAART 1973

Geen aantekeningen gemaakt, het gaat immers alleen om ijsperiodes, ijsdagen, etc., maar komen deze niet voor, dan raakt mijn zin eraf en zo zet ik er voor deze winter een streep onder. Ander jaar beter, zullen we maar denken ....

De winter van 1973/74

Zeer zachte winter.

21 november
We beginnen voor de variatie weer eens met "voorspellingen": "de molenaar in het midden des lands schijnt een vrij lange en strenge winter te voorspellen". Typhonist van "De Typhoon", Dagblad voor de Zaanstreek, weet te melden dat de heer F.J. Hendrikse, die elk jaar zijn voorspellingen baseert op het weer van 21 november, dat het een winter zal zijn, niet zo kwakkelig als verscheidene voorgangers, maar "mogelijk wat meer vriesdagen en wat meer sneeuw dan we de laatste jaren gewend zijn". Een zéér voorzichtige voorspelling, dus! Niemand weet het, maar men rekent op een koude winter. En nu de benzine zo schaars wordt met alle gevolgen van dien, géén prettig vooruitzicht. Feiten ten aanzien van eind november zijn de volgende:

26 november
Het wordt kouder met hagel- en natte sneeuwbuien, 's nachts enkele graden vorst, wind N.N.W.

27 november
Eerste sneeuwval van de komende winter; de sneeuw dooit echter grotendeels weg.

29 november
Nederland onder de sneeuw. Gister, zowel vannacht als vandaag, heeft het flink gesneeuwd en wanen we ons dus al vroeg in de winter. 's Nachts vriest het een graad of drie met een Noordelijk windje.

30 november
Aanhoudend winterweer. Vorst - 3 C. en diverse sneeuwbuien. De sloten liggen inmiddels dicht met sneeuwijs.

DECEMBER 1973

1 december (zaterdag)
December zet in met flinke vorst tot - 7 C.. en overdag - 5 C., het is dus de eerste ijsdag, vandaag. Opnieuw zware sneeuwbuien. In sommige delen .van ons land heeft het plaatselijk streng tot zéér streng gevroren en zou dit de koudste eerste december van de eeuw zijn. Dat belooft wat!

2 december (zondag)
Vorst van hedennacht - 7 C., overdag schitterend winterweer. De eerste schaatsenrijders (ondergetekende niet) hebben vandaag al op de kleinere slootjes gereden, terwijl hier aan het Zuideinde de ijsbaan van "Lambert Melisz" al open was. In de namiddag weer sneeuwbuien en afnemende vorst.

3 december
Vannacht is de dooi plotseling ingevallen met harde Z.W.-wind en regenbuien en behoort deze eerste, korte vorstperiode alweer tot het verleden.

4 december
Sneeuw en ijs zijn binnen twee dagen geheel verdwenen.

Kerstmis 1973
Zeer zacht weer met regen en mist. Wat een verschil met het begin van de zestiger-jaren, toen we driem aa1 achtereen tijdens de Kerstdagen konden schaatsen!

31 december
Mist en lichte vorst.

JANUARI 1974

1 januari
Met windstil weer, lichte vorst en mist, heeft het nieuwe jaar zijn intrede gedaan. Alles is met een dikke laag rijp bedekt en ook overdag komt de temperatuur nauwelijks boven het vriespunt.

2-3 januari
Maar ook nu zet het niet door en er is geen vorstperiode in het vooruitzicht.

24 januari
Het Handelsblad van vandaag meldt dat het Midden-Oosten onder een strenge winter gebukt gaat. Jeruzalem is door hevige sneeuwval van de buitenwereld afgesloten. In het Westen van Syrië ligt een twee meter hoog sneeuwtapijt. Koning Winter regeert tegenwoordig in andere contreien!

FEBRUARI 1974

5 februari.
Een aardig gedichtje van de heer Jn. Hottentot (Typhonist) uit "De Typhoon" van heden, waarvan ik één couplet laat volgen:

"Het wordt misschien nooit winter meer,
Nooit echt meer ijs voor schaatsen.
En nooit weer op een winterreis
Langs ingesneeuwde plaatsen.
En nooit meer snert in Ilpendam
En niet naar Marken glijden
De Gouwzee blijft een waterbaan
Dit zijn zeer zachte tijden .... ".

Nou, hij heeft wel gelijk, want februari 1974 bleef eveneens een zéér zachte maand.

MAART 1974

In deze maand hield men voor het eerst in Noorwegen een zgn. "alternatieve Elfstedentocht", waaraan 500 enthousiastelingen hebben deelgenomen. Ik kan me indenken dat ze het wachten op een echte Elfstedentocht beu zijn geworden, verder is er geen enkele vergelijking. Integendeel, de Noren verklaarden die Hollanders voor gek om ca. 200 km. op een bevroren meer uit te rijden en dat op ijs, wat geen enkele overeenkomst heeft met het ijs, wat we in Friesland gewend zijn ..... En tenslotte, Atje Keulen werd voor de laatste keer Wereldkampioene in Heerenveen, Harm Kuipers op één na de beste amateur van de gehele wereld en daarmee is de kous af.
Einde winter-aantekeningen van het "seizoen" 1973/74 ....

De winter van 1974/75

Natste herfst sinds 1763; december 1974 warmste sinds 270 jaar en .... Lente op l januari .....

Met bovenstaande krantenkoppen is het al gauw duidelijk dat ik over het verloop van de winter 1974/75 zeer kort kan zijn.

Uit "De Zaanlander" citeer ik dat in de maanden september, oktober en november, vooral in de kuststrook al zoveel regen is gevallen, dat van de natste herfst sinds 1763 in het grootste deel van ons land kan worden gesproken.
Voorts uit dezelfde krant van 2 januari 1975: "De laatste maand van het afgelopen jaar was de WARMSTE DECEMBER van de laatste 270 jaar, dit is zo lang de temperatuur in ons land wordt gemeten. Het is nog nooit voorgekomen dat december warmer was dan oktober, zoals nu is gebeurd", aldus het KNMI te De Bilt. En vervolgens een LENTE-FOTO OP 1 JANUARI 1975: "Als gevolg van de ongewoon hoge temperaturen voor deze tijd van het jaar staan in sommige stadstuintjes de rozen nog in bloei, lopen de struiken a1uit en beginnen allerlei planten met voortijdige nieuwe bladvorming. Bolgewassen steken hun koppen flink boven de grond en in Wieringerwaard stonden gisteren al uitermate vroege narcissen in de vrije natuur al in bloei. Zou nu de koude invallen, dan krijgt de plantenwereld in het bijzonder het zeker kwaad te verduren .... ".

31 januari
De maand januari is - met warmte-records - practisch zonder vorst voorbij gegaan. Geen aantekeningen bijgehouden.

3-7 februari
Lichte vorst tot - 3 à - 4 C.

8-9 februari
Ook in het weekend lichte vorst, maar de schaatsen blijven in het vet, er ligt slechts een dun laagje ijs. Op 9 februari weer een nieuwe Hollandse Wereldkampioen op de Schaats, het is Harm Kuipers, die deze titel in Oslo veroverde, een schitterend succes!

10 februari
Vorstdag met Zuidelijke wind.

11 februari
Dooi.

15 februari
Heldere hemel met lichte vorst, Oosten-wind.

16 februari
Idem.

17 februari
Winter alweer voorbij, harde Zuiden-wind met regen.

22-23 februari
Lichte vorst.

25-28 februari
Idem; de echte wintermaanden zijn voorbij zonder dat we een voet op het ijs gezet hebben ......

MAART 1975

De koude kwam natuurlijk wéér in het voorjaar, maar ditmaal is de lust om aantekeningen bij te houden met zo'n winter, er bij mij geheel af. Maart was koud en daarmee basta. In April volgden er nog sneeuw- en hagelbuien en zo zijn we ook in deze afgelopen winter niet op de schaats geweest. We hopen maar op beter ...

De winter van 1975/76

(Eerste aantekeningen vanuit Zaandam)

Opnieuw een kwakkelwinter, maar eindelijk toch weer eens een vorstperiode van 26 januari - 8 februari 1976.

13 oktober
Buitengewoon vroeg, is ditmaal de eerste sneeuw gevallen, hetgeen sedert de waarnemingen bij het K.N.M.I. zijn begonnen, nog
nimmer is voorgekomen. Het sneeuwde op een moment zó hard, dat op velden en wegen, alsmede op de nog groene bomen en struiken, de sneeuw bleef liggen, een heel wonderlijk gezicht. Na ruim een uur dooide de sneeuw weer weg en hoorde dit vroege winter gebeuren weer tot het verleden.

NOVEMBER 1975

21 november
Vandaag een vrij noord-noordwestelijke wind met een hogedrukgebied ten Noorden van Nederland. In de nacht van 21 op 22 november een paar graden vorst; baserend op deze datum zou ik geneigd zijn te zeggen, dat we méér winter krijgen dan voorgaande jaren. Immers, is de wind op 21 november zuid-west, dan zit er beslist geen "winter" in, maar blaast de wind uit het N.O., nou, berg je dan maar! Dit soort voorspellingen zijn echter niet van mij, maar van de heer F.J. Hendrikse te Zaandam, die al jarenlang zijn prognose maakt op bovenvermelde datum en laat publiceren door "Typhonist" van het Dagblad "De Typhoon". Enfin, we zullen zien, wie er gelijk krijgt!

24-25 november
's Nachts lichte vorst tot - 3 C., maar verder nog geen aanwijzingen of het inderdaad winterweer wordt.

DECEMBER 1975

14 december (zondag)
De eerste weken van december zijn alweer voorbij gegaan en het heeft vannacht behoorlijk gevroren, tot - 4 C. In Drente waar de gegijzelden van de trein nog steeds vast zaten; vroor het die nacht - 6. C. en ook dit zal ertoe hebben bijgedragen dat deze. mensen vandaag gelukkig zijn bevrijd. Ook heeft het gisteren, zaterdag, nog behoorlijk gesneeuwd, maar daarmee is dan ook alles gezegd.

15 december
Het blijft "winteren"; vannacht met heldere hemel en windstil weer - 5 C. vorst. Het vroor in Twente inmiddels - 9 C. en dat zijn temperaturen, die het vorig jaar nergens in ons land zijn waargenomen.

16 december
Ook vannacht nog lichte vorst (-3 C.), maar de wind is Z.W. en het gaat niet door. Jammer, het ijs lag er zo prachtig in.

17 december
Vanochtend dooi, in de loop van de dag echter weer N.N.O.-wind met heldere hemel en vanavond vriest het weer een paar graden.

18 december
Vorst weer terug maar méér dan - 4 C. vriest het niet. Toch heb ik vandaag al op het ijs gestaan; we hebben nu nl. een zomerhuisje in Jisp, áán het water en daar kon ik het dan even proberen, maar het ijs is helaas nog niet sterk genoeg. Bovendien ken ik het Jisperveld onvoldoende en de tijd van "wagen" is voorgoed voorbij. En dat mag ook wel, als je bijna 61 jaar oud bent. Maar nog steeds kruipt het bloed, waar het niet gaan kan en, is dat eerlijk gezegd, niet een gezond teken?!

19 december
Na bijna een week vorstdagen, zijn we weer even ver als bij het begin; het dooit en we komen dus niet op de schaats.

20 december
Met Z.W.-wind is het ijs snel verdwenen en voorlopig valt er niets meer te noteren.

JANUARI 1976

3 januari (zaterdag)
ZEER ZWARE STORM (ORKAAN-KRACHT, windkracht 12). Deze storm is te vergelijken met die van 1953, 1972 en 1973. Zeeland blijkt ternauwernood aan een nieuwe ramp te zijn ontkomen. Er is overal zeer grote schade, ook in de Zaanstreek. De storm duurt ook zondag voort en de wind bedaart pas tegen de avond.

24-25 januari
Sneeuwbuien en geringe vorst.

26 januari
Flinke sneeuwval en ditmaal blijft de sneeuw liggen, hetgeen in lange tijd niet is gebeurd. Vannacht heeft het bovendien licht gevroren.

27 januari
Ook vannacht flinke sneeuwbuien en het heeft weer een graad of drie gevroren. In het Oosten van ons land ligt ca.15 cm sneeuw.

28 januari
De vorst houdt nog aan en ook de sneeuw is nog niet verdwenen, bovendien heeft het vannacht - 5 C. gevroren. Overdag komt de temperatuur echter boven het vriespunt. Verder is het helder weer, er zit dus een kans in!

29 januari (donderdag)
Vorst zet voor het eerst na drie jaar door! Vannacht vroor het hier - 8 C. en overdag - 3 C. , het is de eerste ijsdag, vandaag. Op kleine slootjes wordt al geschaatst en ook ik hoop dit morgen te kunnen doen, want de verwachtingen zijn dat het vannacht wel - 10 C. gaat vriezen en dat is in lang niet gebeurd. Wind Z.O., heldere hemel.

30 januari (vrijdag)
Strenge vorst tot - 10 C. 2e ijsdag. Vorst overdag - 5 C. Vrij harde O.Z.O.-wind en heldere hemel. Voor het eerst na ruim drie jaar weer op de schaats. Eveneens voor het eerst met kleinzoon Nico Grootes op het ijs geweest.

Vanmiddag ben ik naar Westzaan gegaan en achter op de sloot bij Arnold en Marian de schaatsen weer eens onder gebonden. Nu, dat was een belevenis, evenals het feit, dat onze kleinzoon ook al op het ijs was; op zijn kleine dubbele-ijzer schaatsjes krabbelde hij er al lustig op los en ik geloof,  dat hij net zo gek is van het ijs als zijn grootvader... Overigens geen wonder, dacht ik zo. Het was bijzonder leuk, achter op die sloot bij Arnold en Marian. Kleindochter Miranda op de slee, moeder Marian er achter en de twee Nico's op het ijs! Arnold had gisteren al gereden. Voorts was er op de hoek van de Weelsloot al een echt "koek en zopie", omdat de baan van B.V. Noord daar is uitgezet en zo kon ik mijn twee kleinkinderen daar eens lekker tracteren, dat was nu eens echt ouderwets gezellig, daar op die Weelsloot! Daarna ben ik naar de Gouw gereden en ontmoette natuurlijk A. Schoen, zijn samen een eind opgereden en hebben waarachtig nog een wak afgezet, waar twee Zaandammers net waren doorgezakt. Verder was het ijs prachtig, spiegelglad en slechts weinig zwakke plekken, maar het blijft, als altijd, uitkijken op het ijs! Ben daarna bijtijds naar huis gegaan, want kon toch merken, dat ik in drie jaar niet had gereden, het moet.allemaal eerst weer een beetje wennen en morgen zal het wel beter gaan.

31 januari (zaterdag)
3e IJsdag, vorst - 8 C. 's nachts en overdag - 3 C. Harde Oostenwind, heldere hemel. Winter zet nu goed door. Vandaag worden al diverse toertochten gehouden. Alle ijsbanen zijn geopend, het belooft een goed schaats-weekend te worden. Vanochtend heb ik opnieuw geschaatst in het Westzijderveld en nu ging het alweer stukken beter. Ontmoette de heer C. Zwikker van de Westzanerdijk, die nog een paar jaar ouder is dan ik, want meestal zie ik nu alleen maar jongere mensen op het ijs. Helaas kon ik vandaag niet met Arnold rijden, want deze had last van zijn rug, dat was een grote teleurstelling. Morgen hoop ik deel te nemen aan de Bannetocht in het Jisperveld.

FEBRUARI 1976

1 februari (zondag)
Eerste ijs-zondag na jaren! 4e IJsdag; vorst - 7 C. 's nachts en overdag - 3 C. Helder winterweer met vrij harde Oostelijke wind. Het is vandaag een schitterende dag geworden voor de duizenden schaatsliefhebbers, die overal zijn uitgezwermd om te genieten van het echte ijsvermaak, wat ons zo lang is onthouden. Bannetocht Jisperveld (30 km). Ondanks het feit, dat ik nu 61 jaar ben, heb ik toch de voldoening gesmaakt om deze prachtige tocht\uit te rijden. Om 10.15 uur gestart op het Zwet bij Jisp met een onbekende rijder uit Wormer, bleek later heer Brouwer te heten. We reden eerst over het Zwet vóór de wind, toen naar Spijkerboor, Jispersluis, de Merken, vervolgens naar Neck en de ringvaart richting Wormer en daarna weer naar Jisp, waar we om 12.15 uur weer arriveerden. De stukken tegen de wind waren wel wat zwaar, maar heb toch heerlijk gereden op prachtig ijs. Een dag, om nooit te vergeten, want hoeveel keer zal het nog voorkomen, dat ik een dergelijke tochtje kan uitrijden?
In Westzaan werd het Korte-baan Kampioenschap van de Zaanstreek verreden op de banen van "Lambert Melisz", aan het Zuideinde. De laatste keer dat dit Kampioenschap werd georganiseerd was in .... 1971, dus vijf jaar geleden, toen werd E. Timmermans uit Zaandam winnaar. Ditmaal moest hij zijn meerdere erkennen in John Olof, die onbetwistbaar alle ritten won en tevens dus beslag legde op de "Zaanlander" wisselbeker. De wedstrijden trokken zeer veel belangstelling en dat is niet te verwonderen, na zo lange tijd: Deze eerste ijs-zondag op de eerste februari van dit jaar heeft veel goedgemaakt.

2 februari (maandag)
Minder koud, vorst - 5 C. 's nachts en overdag - 2 C. 5e ijsdag. De vorst is dus nog niet verdwenen en ook het weerbericht verwacht aanhoudende vorst, het is alles dus weer als vanouds, maar of het nog een weekje zo zal blijven?? Ik moet het nog maar zien.

AFBEELDING blz 344 3x

Jisp in wintertooi.
Links: ijsbaan op het Zwet. Rechts: de Ketelsloot.
Onder: uitzicht op de Ketelsloot.

3 februari (dinsdag)
6e IJsdag. Vorst slechts - 4 C. en overdag - 1 C. De wind is nog Oost, maar verder zitten we weer eens op de grens van vorst en dooi. Vanavond zelfs even gereden op een verlichte ijsbaan in Krommenie, omdat we toch op ons jongste kleinkind, de kleine Femke Hekelaar, moesten passen. Het ijs is daar dicht in de buurt en natuurlijk moest Opa daar even gebruik van maken!

4 februari (woensdag)
7e IJsdag in successie. Lichte vorst tot maximum - 5 C. en overdag niet meer dan - 1 C. Maar toch een ijsdag! Vanochtend de zaken aan de kant gezet en met mijn zoon Arnold, die weer beter was, nog éénmaal de Bannetocht in het Jisperveld gereden. Het ging weer prima, maar de stukken tégen de wind, rijdt nu de zoon voor en de vader achter. Wat herinner ik me op zo'n moment nog goed de tijd, dat vader en zoon samen op tocht gingen en hij achter mij reed, om het tempo bij te houden ....  Nu is dat dus andersom, maar prijs me gelukkig, dat ik het nog kàn en màg doen! Ook vanmiddag hebben we in Westzaan nog weer eens de bekende route Gouw, Reef, Watering, gereden, zodat we die dag zeker 50 km hebben geschaatst. Voorlopig stop ik er nu weer mee, want het werk wacht, maar we hebben nu al méér gereden dan in de afgelopen vijf, zes jaar daarvoor!

5 februari (donderdag)
Reeks van zeven ijsdagen afgesloten. Vandaag kwam de temperatuur overdag iets boven het vriespunt en spreken we dus niet meer van een ijs- maar van een vorstdag. In Friesland hoopte men al op een Elfstedentocht, maar het ziet er niet naar uit, dat dit zal gebeuren. Assendelft heeft vandaag een primeur. Er zullen nl. voor de eerste maal in Nederland nationale kortebaan-wedstrijden "nieuwe stijl" worden gehouden. Dit betekent dat er gereden zal worden over de afstanden 2 x 160 meter, 300 en 500 meter. Prijzengeld: f 150,--, f 75,--, f 50,-- en f 25,--.

6 februari (vrijdag)
Lichte vorst 's nachts en overdag om het vriespunt. Het wintert dus nog steeds door, maar van felle vorst is geen sprake meer. Toch wordt er overal nog geschaatst en zelfs op de grachten van Amsterdam, dat behoort tot de uitzonderingen. In NRC-Handelsblad van vandaag staat een foto van drie Friezen, die een Elfstedentocht op gevaarlijk ijs hebben voltooid, Het_zijn de heren Klaas Visser, Johannes Osinga en Anne Tjerkstra. Toen zij om zes minuten voor vijf in Leeuwarden aankwamen, gaven zij te kennen dat het zeer gevaarlijk zou zijn om deze tocht in de komende dagen te herhalen. De wakken op de Friese meren worden steeds groter en op het ijs komt hier en daar al bruin grondwater. Het zal wel heel hard moeten gaan vriezen als een échte Elfstedentocht deze winter nog mogelijk zou worden, aldus NRC-Handelsblad.

7 februari (zaterdag)
Nog steeds lichte vorst 's nachts, maar overdag lichte dooi. Ondanks de vrij sombere vooruitzichten voor de schaatsliefhebbers is het vandaag toch nog weer meegevallen en zijn er overal tochten en wedstrijden gehouden, waaraan duizenden schaatsenrijders hebben deelgenomen. Om een paar tochten te noemen: Vijfdorpentocht vanuit Beets, toertocht vanuit Ursem, Bannetocht Jisperveld, molentocht Oostwoud/Oudendijk, Waterlandwesttocht via den Ilp, Zeevang-toertocht enz.enz. Maar die héél grote Noordhollandse dorpentocht van zo'n 190 km is helaas weer niet doorgegaan. Zelf waren we vandaag in ons zomerhuisje in Jisp, wat nu als winterverblijfplaats dienst deed en van waaruit we heerlijk konden profiteren van het ijs en .... de snert, waar moeder Leni voor zorgde. Later kwamen ook nog Kees en Gré Grootes met hun zoons Meiert en Bert-Jan, die de Bannetocht hadden gereden. Om vijf uur zijn we weer voldaan uit Jisp vertrokken.

8 februari (zondag)
Zware dooi. Aan de reeks ijs en vorstdagen is vandaag snel een einde gekomen, het dooit 4 tot 5 gr. C., de wind is zuid eh het is meteen uit met de pret, helaas wéér op zondag .... maar ook dat is in het verleden méér gebeurd!

9 februari
Dooi is definitief. De vorstperiode is geheel voorbij, de wind waait uit het Z.W. met motregen, zodat het ijs snel verdwenen zal zijn. Opnieuw dus ook weer een geweldige teleurstelling in Friesland, want, al zou het nog eens gaan vriezen, dan is het toch vrijwel uitgesloten dat er nog sprake zou kunnen zijn van een Elfstedentocht.  En nu het inmiddels 13 jaar geleden is, sinds de laatste tocht plaats vond, valt het ernstig te betwijfelen of het er ooit weer van zal komen!

11 februari
Opnieuw kwam de vuurtoren van Marken in het nieuws, omdat deze is ingesloten door een dam van opgekruide ijsblokken, afkomstig uit het IJsselmeer. De vuurtorenwachter heeft zijn woning verlaten, omdat hij zich niet langer veilig voelde. Het is dus wel even "menens" geweest, deze winter, maar althans tot heden, niet van lange duur.

16 februari
Gisteren, zondag, opnieuw koude Oostelijke wind met een paar graden vorst. Nog is al het ijs niet verdwenen en zijn er dus altijd nog kansen om op schaatsen te komen. Vannacht heeft het - 3 C. gevroren.

17 februari
Maar het wil niet meer lukken, de vorst zet niet door.

21 februari (zaterdag)
In tegenstelling met twee weken geleden toen we nog volop vag het ijs genoten, is het nu "Lente" met temperaturen van + 10 C.

22 februari (zondag)
Vandaag in Jisp buiten in het zonnetje gezeten met een temperatuur van + 12 C. Ook heb ik met Ruurd Algra alweer gevist, hoewel er op sommige plaatsen nog ijs lag, waar de eenden op konden lopen en er later doorzakten, een koddig gezicht. Nu het ijs dus definitief is verdwenen, kan ik mijn aantekeningen voorlopig weer afsluiten.

29 februari (zondag)
Vandaag is Piet Kleine te Heerenveen Wereldkampioen op de schaats geworden, een geweldige prestatie deze man uit Hollandse Veld. Piet Kleine, een Gróót Kampioen! Zijn tijden bedroegen: 40.60 op de 500 meter (12e), 2.03.33 dat is eerste op de 1500 meter, 7.09.32 op de 5000 meter (2e) en eerste op de 10.000 meter met een tijd van 15.12.25. Stensen, Noorwegen, werd tweede en Hans van Helden derde, zodat Nederland in de kopgroep weer goed vertegenwoordigd is!

MAART 1976

1 maart
Nu de drie wintermaanden december, januari en februari alweer voorbij zijn, heeft het K.N.M.I. haar rapport weer opgesteld. Ondanks de boven omschreven vorstperiode is het nu al het zesde achtereenvolgende jaar dat de gemiddelde temperatuur in de winter hoger is dan normaal. In de afgelopen winter bedroeg deze in De Bilt 3,5 graden, terwijl de normale waarde 2,2 graden bedraagt. (NRC Handelsblad 1.3.1976).

7 maart
Sedert een paar dagen al, waait er een koude Oostenwind en 's nachts vriest het een paar graden. Dit soort vorstdagen is voor Maart heel gewoon en zolang het niet erger wordt, wat gemakkelijk kan, is er nog  niets aan de hand. Alleen een beetje ijs in de sloten toont aan dat de Lente nog op zich laat wachten, maar daar is het ook nog te vroeg voor.

8 maart
Enkele sneeuwbuien en - 3 C. vorst.

9 maart
Opnieuw ditmaal flinke sneeuwbuien, terwijl het vannacht tenminste - 5 C. heeft gevroren. Toch geloof ik ditmaal niet in een nog werkelijke winter-inval, zoals een enkele keer wel is voorgekomen, daarvoor zijn de weersomstandigheden anders dan in voorgaande Maartse winter-perioden.

10 maart
Vorst - 5 C., overdag om het vriespunt. Alle sloten, zelfs de ringvaarten, liggen dicht.

11 maart
Afnemende koude.

13-20 maart
Ook in deze week komen weer vorstdagen voor en het weer behoudt zijn koud karakter met harde Oostelijke wind.

21 maart
Officieel begint de Lente en het is inderdaad stralend weer, maar met een zeer koude, harde Oostenwind. Voor vannacht wordt - 1 tot - 6 C. vorst verwacht.

22 maart
Het koude weerhoudt nog steeds aan, vliegveld Eelde meldde - 6 C. vorst. Overdag stijgt het kwik tot + 5 C.

23 maart
Deze week weer eens met griep aan huis gekluisterd en derhalve buiten geen temperatuur-waarnemingen kunnen doen. Maar het blijft veel te koud voor de tijd van het jaar, alle weerstations van Amsterdam tot Zuid-Limburg melden vorst met minima van -6 tot - 2 C.

25 maart
Mijn winter-aantekeningen sluit ik af, er is weinig bijzonders méér te vermelden.

Nagekomen aantekeningen.
KOUDE-RECORD OP 28 APRIL 1976. Uit "De Typhoon" van 29 april 1976: "De afgelopen april~nacht heeft in het gehele land een lagere
temperatuur opgeleverd dan in een periode van 130 jaar zo laat in de lente is gemeten. Dit record stond voor De Bilt op 4 mei 1929 met - 4 C., in de afgelopen nacht werd - 5 C. bereikt. Vlak boven de grond werd op de vliegvelden Eelde, Twente en ook op de Veluwe - 10 tot - 11 C. gemeten. Het ijs lag hier en daar ruim een halve centimeter dik op vijvers en plassen".

En daarmee besluit ik dan mijn verhaal over 1975/76; we zijn in ieder geval weer eens "op de schaats" geweest en dat is méér dan we de laatste jaren gewend waren!