50 jaar Zaanse IJskronieken, 1976/77; Voor de zevende keer een winter met een te hoge gemiddelde temperatuur.

De winter van1976/77, december

Er is moed voor nodig om te trachten een verhaal te schrijven over de winter van 1976/77, een winter, die deze naam nauwelijks verdient en waarin vrijwel iedereen - op een enkele uitzondering na - niet of nauwelijks op de schaats kwam. Slechts enkele uren heeft bijvoorbeeld mijn zoon Arnold gereden op Oudejaarsdag 1976 en ook mijn kleinzoon heeft die dag zijn schaatsjes even onder gehad, maar daarmee is ook alles gezegd.

De zevende kwakkelwinter dus in successie; wat valt daar dan verder nog van te maken? En toch, wil ik kompleet blijven, zal ik een zo goed mogelijk chronologisch verslag dienen uit te brengen, ditmaal uitgebreid met berichten of gebeurtenissen, welke in die wintermaanden de aandacht trokken.

Om een voorbeeld te noemen: de 382-ste jaargang van de beroemde "Enkhuizer Almanak" voorspelt opnieuw een kwakkelwinter en dat heeft m.i. ook de meeste kans van slagen, gelet op voorgaande jaren! Maar dat het getij ééns zal keren, ik heb het al meer gezegd, daarvan ben en blijf ik overtuigd!

De zomer was schitterend, dit jaar, het najaar bracht de nodige regen en november geen noemenswaardige vorst.

5 december
Tijdens het Sint Nicolaas-weekend - zaterdag 4 en zondag 5 december kwamen de eerste gladde wegen voor (met geringe vorst) en daardoor ontstonden direct alweer een heel groot aantal verkeersongelukken waarvan 15 met dodelijke afloop. Eén dag een gladde weg en het is meteen raak .....

14 december
Helder winterweer, practisch geen wind, ik vermoed, dat het in de komende nacht behoorlijk gaat vriezen.

15 december
Vorst - 4 tot ten hoogste - 5 C. De hemel is bewolkt en het heeft minder gevroren dan ik dacht.

16 december
Vorst blijft van weinig betekenis. Windstil weer, overdag dooi.

17 december
Lichte vorst en wat meer wind uit het Oosten. Vanmiddag even na drie uur is hier de eerste sneeuw gevallen. In Twente en de Noordelijke provincies heeft het al eerder gesneeuwd.

18 december
Geen vorst en sneeuw meer; toch zijn er gisteren alweer veel verkeersongelukken gebeurd, het verkeer raakte zelfs volledig in de knoop.

19 december (zondag)
Harde O.N.O.-wind met ... regen, later overgaand in ijzel. Temperatuur om het vriespunt.

20 december
Het blijft kwakkelen, weinig nieuws te vermelden.

Kerstmis 1976
Schitterend winterweer. Overdag volop zon en lichte vorst tot - 4 C. Op de tweede Kerstdag is de wind naar het Westen gedraaid,
toch blijft het licht vriezen en 's middags weer zonneschijn.

28 december
Nog steeds fraai winterweer met lichte vorst. Vanmiddag bovendien flinke sneeuwval. Deze sneeuw blijft liggen en voor het eerst is alles nu geheel winters!

29 december
Verhuizen met winterweer! Vanochtend om zeven uur, met - 4 C. vorst, lichte mist en sneeuw, stond in de nog donkere Mauvestraat de verhuiswagen bij ons voor de deur en zijn wij verhuisd naar ons huidig adres aan de Claude Monetstraat 60 in Zaandam. Nooit zullen wij die dag vergeten, de rode achterlichten van de verhuiswagen schenen op de witte sneeuw in die zo donkere ochtenduren ... Maar de verhuizing verliep vlot, mede dank zij de vele hulp van onze kinderen .... Het was de eerste ijsdag van dit wintertje.

30 december
Vorst tenminste 5 à 6 C. en ook overdag zeer koud weer met harde Z.O.-wind; tweede ijsdag. Alle sloten zijn bedekt met prachtig ijs; zou het er toch nog van komen? Met het bepalen van de windrichting hier, heb ik nogal wat moeite; je leeft hier nu eenmaal anders dan in een dorp, maar verder zal het best lukken. Het uitzicht op het Westen is bijzonder goed en daar houd ik het maar op. Maar ook mijn temperatuur waarneming moet deze dag niet geheel zuiver zijn geweest; op vele plaatsen heeft het ruim - 10 C. gevroren!

31 december
De vorst zet niet door! Het heeft in de afgelopen nacht slechts weinig gevroren en er wordt regen of sneeuw voorspeld. Vanmiddag belde mijn zoon Arnold op met de mededeling, dat hij al had geschaatst en ook Nico Junior was aan het krabbelen. Natuurlijk vroeg hij of ik wilde komen, maar ik had er ditmaal de moed niet toe, was te vermoeid, mede door de verhuizing en ik heb "neen" gezegd, zag er beslist niet door! Zo gaat dat in het leven, niet geschaatst en ook zelfs geen ijs gezien!! We zullen maar hopen op .... 1977!

De winter van1976/77, januari

4 januari
Na een paar zachte dagen is het weer wat kouder geworden, maar het vriest alleen tijdens de nachtelijke uren; van echt winterweer is geen sprake, toch ligt er nog steeds ijs in de.sloten.

5 januari
Mist en lichte vorst. Wind Zuid tot Z.W. Er zou maar weinig voor nodig zijn om even op de schaats te komen, maar dan moet eerst de wind "om" naar het N.O. En dat zit er niet in.

8-9 januari
Onder zeer ongunstige weersomstandigheden - harde wind en regen - werden dit weekend op de kunstijsbaan te Assen de Nederlandse kampioenschappen op de schaats verreden. De uitslagen waren bij de heren: 1. Hans van Helden, 2. Piet Kleine en 3. Klaas Vriend. Door het slechte weer ook slechte tijden, de beste tijd op de 500 meter bedroeg 41.57! (J. Heida). Bij de dames werd Sijtje van der Lende Kampioen. En tenslotte nog de "sprinters" waarbij Jos Valentijn zegevierde, zijn tijd op de 500 meter bedroeg 40.87.

11 januari
Vanochtend was het weer eens een "witte wereld", het heeft behoorlijk gesneeuwd uit westelijke richtingen. In de loop van de dag valt er wat regen, de meeste sneeuw dooit weer weg en van vorst is geen sprake.

12 januari
Mistig weer en lichte vorst, overdag temperatuur om het vriespunt.

13 januari
Het blijft koud weer met een harde Z.O.-wind en één of hoogstens - 2 C. vorst.

18 januari
Er is weinig eer aan deze winter te behalen, 's nachts vriest het wat, overdag stijgt het kwik weer tot boven nul. Er ligt nog wat ijs in de slootjes, maar daarmee is alles gezegd

20 januari
Flinke sneeuwval vanmiddag en ten dele vanavond. De sneeuw blijft liggen (temperatuur - 1 C.), maar de volgende dag dooit de meeste
sneeuw weer weg.

22-23 januari
Zeer slechte resultaten van de Nederlanders bij de Europese Kampioenschappen op de schaats te Larvik in Noorwegen. Vier Noren op de bovenste plaatsen en Hans van Helden werd vijfde, Piet Kleine zevende .... Geen kommentaar.

29 januari (zaterdag)
Verandering van weer op komst. Eindelijk is de wind naar Noordelijke richtingen gedraaid en de hemel wordt helder. Er wordt lichte vorst voorspeld.

30 januari
Met windstil weer heeft het erg "ruig" gevroren, echter niet meer dan een graad of drie. En zo is januari alweer bijna ten einde, er resteert nog één wintermaand en wanneer het dan niet komt, nou, dan zal het wel weer een koud voorjaar worden!

De winter van1976/77, februari

1-2 februari
Ook de eerste dagen van de nieuwe maand blijft het 's nachts vriezen en overdag om het vriespunt. Nog steeds ligt er anderhalve centimeter(!) ijs in de sloten en dan te weten, we de tijd gekend hebben met een halve meter ijs!! Het blijft tot heden een snert-winter en het ziet er niet naar dat we nog op de schaats komen.

3 februari
Vanmiddag harde Zuidenwind, stijging van temperatuur en regen.

4-12 februari.
In deze week gingen mijn vrouw en ik voor het eerst - en vermoedelijk voor het laatst - naar een wintersportvakantie in Oostenrijk (Fügen). Maar ook daar was het slecht weer, véél regen en dooiende sneeuwmassa's, behalve boven de 2000 meter. Het is ons slecht bevallen en dan lokt het niet om het nog eens te proberen!

12-13 februari
Wereldkampioenschappen op de schaats; oorspronkelijk zouden deze in Davos worden gehouden, maar wegens dooi moesten ze aldaar worden afgelast. De KNSB organiseerde in ijltempo de wedstrijden op de kunstijsbaan van Heerenveen, waarmee opnieuw het grote nut van dit soort kunstijsbanen bewezen is. Maar ook nu maakten onze favorieten er helaas niets van, de beste Nederlander was Hans van Helden, 7e in het algemeen klassement en Piet Kleine 8e. De gang is eruit en hetzelfde geldt bij de dames .... En wat in tachtig jaar niet gebeurde: een Amerikaan werd wereldkampioen! Zijn naam? Eric Heiden, amper achttien jaren oud; tijd op de 500 meter: 38.80!! Alle theorieën heeft deze jonge Amerikaan aan zijn laars gelapt, deze Wereldkampioen is een unicum in de geschiedenis van de schaatssport.

26-28 februari
Een weekend meteen beetje vorst, ca. 3C. en dat is alles, wat er nog te noteren valt. In Alkmaar werden de Wereldkampioenschappen "sprinters" gehouden op de kunstijsbaan aldaar. Afstanden 500 en 1000 meter. Opnieuw werd de Amerikaan E. Heiden kampioen, een enorme prestatie van deze jonge knaap. Hij is nu drievoudig Wereldkampioen, t.w. bij de Junioren, de "allrounders" en nu bij de sprint. Hoe bestaat het! Dit is werkelijk grandioos. Wat is het nog betrekkelijk kort geleden dat de Nederlandse rijders de toon aangaven en ook vorig jaar hadden wij nog een Wereldkampioen (P. Kleine) in ons midden. Er zal veel moeten veranderen, willen we het volgend seizoen weer een woordje meespreken!

De winter van1976/77, maart

Bracht de maand maart het vorig.jaar nog behoorlijk koude dagen zoals vrij vaak voorkomt, ditmaal beleefden we zeer zacht weer, vooral in de drie eerste weken van de maand. De echte maartse buien met veel sneeuw vielen pas op 27, 28 en 29 maart, waarbij het tevens een graad of drie vroor. Zo kon het gebeuren dat auto's, geparkeerd tussen de groene heesters, 's morgens vroeg geheel besneeuwd waren en de ruitenkrabbers weer hun werk moesten doen. Terecht schrijft de weerkundige medewerker van NRC Handelsblad in de krant van 29 maart o.m. het volgende:
"Alles wat er nu nog aan koude uit de lucht komt vallen, moet tot de grillen van het voorjaar worden gerekend. Vriezen en sneeuwen kan het tot in april, een enkele maal heeft zelfs mei nog zulk exorbitant winterweer opgeleverd. Deze winter was de zevende in successie waarvan de gemiddelde temperatuur hoger is dan 2,2 graden, de normale temperatuur in De Bilt in de drie wintermaanden.".
En verder: "De gemiddelde temperatuur van de laatste zeven winters was 3,6 graden Celsius. De vraag is in hoeverre dit als iets extreems moet worden gezien. Het is gebleken dat het ook vroeger is voorgekomen dat zeven winters achter elkaar zachter waren dan normaal. Dit was het geval met de winters van 1909/10 tot en met 1915/16. In deze reeks was de gemiddelde temperatuur 3,7 graden C., nog iets hoger dus dan van de reeks waarvan de laatste winter juist is afgelopen".

Aan het slot van deze interessante beschouwing ontleen ik nog het volgende:
"Met geen mogelijkheid is aan te geven in hoeverre het tijdvak van zachte winters nu achter de rug is. Er zijn geen aanwijzingen te vinden dat de komende winter kouder, even koud of minder koud zal worden. Het enige dat zeker is, is dat ieder jaar ons een jaar dichter bij een strenge winter brengt, maar wanneer die echte ijswinter zal komen, is bij de huidige stand van de wetenschap zelfs geen maand tevoren met enige nauwkeurigheid aan te geven.".

Einde winter-aantekeningen "seizoen 1976/77".

Nagekomen aantekeningen.
Sneeuw op Goede Vrijdag (8 april 1977) en foto's in de krant van "Kamperen in de sneeuw op Texel tijdens de Paasdagen van1977".